نشانه های یاران مهدی
« اینما تكونوا یات بكم الله جمیعا »1 هر جا باشید خداوند شما را حاضر می كند در روایت متعددی كه از ائمه اهل بیت (ع ) به ما رسیده این آیه به اصحاب مهدی (عج ) نیز تفسیر شده است . در كتاب « روضه كافی » از امام باقر(ع ) می خوانیم كه بعد از ذكر این جمله فرمود : « یعنی اصحاب القائم , الثلاثماه والبضعه عشر رجلا , هم والله الامه المعدوده , قال یجتمعون والله فی ساعه واحده قزع كقزع الخریف » 2 منظور , امام قائم (ع ) كه سیصد و سیزده نفرند , به خدا سوگند منظور از « امه معدوده » آنها هستند , به خدا سوگند در یك ساعت همگی جمع می شوند همچون پاره ای ابر پاییزی كه بر اثر تندباد , جمع و متراكم می گردد. از امام علی بن موسی الرضا(ع ) نقل شده است : « و ذلك والله ان لوقام قائمنا یجمع الله الیه جمیع شیعتنا من جمیع البلدان » 3 به خدا سوگند هنگامی كه مهدی (ع ) قیام كند , تمام پیروان ما را از تمام شهرها گرد او جمع می كند. باید توجه داشت كه این روایات در حقیقت اشاره به آن است كه خدایی كه قدرت دارد ذرات پراكنده انسانها را در قیامت از نقاط مختلف جهان جمع آوری كند , به آسانی می تواند یاران مهدی (عج ) را در یك روز و یك ساعت برای افروختن نخستین جرقه های قیام به منظور تاسیس حكومت عدل الهی و پایان دادن به ظلم و ستم جمع نماید . 4 « یا ایهاالذین امنوا من یرید منكم عن دینه فسوف یاتی الله بقوم یحبهم و یحبونه اذله علی المومنین اعزه علی الكافرین یجاهدون فی سبیل الله و لا یخافون لومه لائم ذلك فضل الله یوتیه من یشا والله واسع علیم . » 5 ای كسانی كه ایمان آورده اید هر كس از شما از آیین خود بازگردد (به خدا زیانی نمی رساند) خداوند در آینده جمعیتی را می آورد كه آنها را دوست دارد و آنها نیز او را دوست دارند , در برابر دوستان متواضع و در برابر كافران نیرومند هستند , آنها در راه خدا جهاد می كنند و از سرزنش كنندگان هراسی ندارند. این فضل خداست كه به هر كس بخواهد (و شایسته ببیند) می دهد و فضل خدا وسیع و خداوند دانا است . علاوه بر اینكه طبق روایت زیادی كه از طریق شیعه و سنی وارد شده این آیه در مورد علی (ع ) است , در روایات دیگری می خوانیم این آیه درباره یاران مهدی (ع ) نازل شده است كه با تمام قدرت در برابر آنها كه از آیین حق و عدالت مرتد شده اند می ایستند و جهان را پر از ایمان و عدل و داد می كنند . 6 پیامبر گرامی اسلام (ص ) فرموده است : این آیه درباره قائم (ع ) و یاران اوست كه در راه خدا تلاش می كنند و از سرزنش هیچ ملامتگری ترس ندارند . 7 « فاستبقوا الخیرات , اینما تكونوا یات بكم الله جمیعا » 8 پس در عمل به خیرات سبقت جویید , كه هر جا باشید خدا همه شما را می آورد. همین است و فرمود : منظور از خیرات , ولایت و محبت اهل بیت (ع ) است , همچنانكه در جایی دیگر فرمود : « و لئن اخرنا عنهم العذاب الی امه معدوده :9 اگر عذاب را از ایشان تاخیر اندازیم , تا امت معدوده ... » كه منظور از امت معدوده اصحاب قائم (ع ) هستند كه در عرض یك ساعت همه یك جا جمع می شوند. وقتی قائم (ع ) به سرزمین « بیدا » برسد , لشكر سفیان در برابرش صف آرایی می كند , پس خدای عزوجل زمین را دستور می دهد تا پاهای ایشان را در خود فرو برد و بگیرد و درباره همین مورد است كه خدای عزوجل می فرماید : « و لو تری اذ فزعوا فلا فوت و آخذوا من مكان قریب و قالوا آمنا به » 10 می گویند اینك ما به قائم آل محمد(ع ) ایمان آورده ایم , یعنی بین آنان و عذاب نشدنشان حائل ایجاد می شود . 11 « و لئن اخرنا عنهم العذاب الی امه معدوده لیقولن مایحسبه الا یوم یاتیهم لیس مصروفا عنهم و حاق بهم ما كانوا به یستهزون » 12 اگر مجازات را تا زمان محدود از آنها به تاخیر اندازیم (از روی استهزا) می گویند چه چیز مانع آن شد آگاه باشید آن روز كه به سراغشان می آید هیچ چیز مانع آن نخواهد بود و آنچه را مسخره می كردند دامنشان را می گیرد. در روایات متعددی كه از طریق اهل بیت (ع ) به ما رسیده , امت معدوده به معنی نفرات كم , و اشاره به یاران مهدی (ع ) گرفته شده است , به این ترتیب معنی آیه نخستین چنین می شود : اگر ما مجازات این ستمگران و بدكاران را به قیام مهدی (ع ) و یارانش واگذار كنیم آنها می گویند چه چیز جلوی عذاب خدا را گرفته است ولی البته همانگونه كه گفتیم معنی ظاهر این آیه این است كه « امت معدوده » به معنی زمان معدود و معین است و اتفاقا در روایتی از امیرمومنان علی (ع ) در تفسیر آیه نقل شده « امت معدوده » همین اصطلاح « بطن آیه » بوده باشد كه البته در این صورت بیان یك قانون كلی در مورد ستمگران است نه یك مساله مربوط به مشركان و مجرمان زمان پیامبر(ص ) و می دانیم كه قرآن آیاتش معانی مختلفی دارد , معنی نخستین و ظاهر آن ممكن است درباره یك مساله خاص یا گروه معین باشد اما معنی دوم آن یك معنی عام و مجرد از زمان و گروه معین .13 « الا ان اولیاالله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون » 14 آگاه باشید اولیا (و دوستان ) خدا نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند. در كتاب « كمال الدین » از ابوبصیر از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرموده : « طوبی لشیعه قائمنا المنتظرین لظهوره فی غیبته و المطیعین له فی ظهوره اولئك اولیاالله الذین لا خوف علیهم و لا هم یحزنون » 15 خوشا به حال پیروان امام قائم (ع ) كه در غیبتش (با خودسازی ) انتظار ظهورش را می كشند , و به هنگام ظهورش مطیع فرمان اویند , آنها اولیای خدا هستند همانها كه نه ترسی دارند و نه غمی . « فاذا جا وعده اولیها بعثنا علیكم عبادالنا اولی باس شدید فجاسوا خلال الدیار و كان وعدا مفعولا »16 هنگامی كه نخستین وعده فرا رسد مردانی پیكارجو را بر شما می فرستیم (تا سخت شما را در هم كوبند حتی برای به دست آوردن مجرمان ) خانه ها را جستجو می كنند , و این وعده ای است قطعی . در بعضی روایات , منظور از « عبادالنا الی باس شدید » حضرت مهدی (ع ) و یارانش می باشد. و در بعضی دیگر اشاره به جمعیتی گرفته شده است كه قبل از مهدی (ع ) قیام می كنند .17 جعفر شیخ الاسلامی پی نوشتها 1 ـ سوره بقره , آیه .148 2 ـ تفسیر نورالثقلین , جلد 1 , صفحه .139 3 ـ تفسیر مجمع البیان , ذیل آیه مورد بحث . 4 ـ تفسیر نمونه , جلد 1 , صفحه .503 5 ـ سوره مائده , آیه .54 6 ـ تفسیر المیزان , جلد 10 , صفحه .302 7 ـ تفسیر برهان , ج 1 , ص .479 8 ـ سوره بقره , آیه .148 9 ـ سوره هود , آیه .8 10 ـ سوره سبا , آیه 51 و .52 11 ـ تفسیر المیزان , جلد 32 , صفحه .308 12 ـ سوره هود , آیه .8 13 ـ تفسیر نمونه , جلد 9 , صفحه .32 14 ـ سوره یونس , آیه .62 15 ـ تفسیر نمونه ج 8 , صفحه 339 , به نقل از تفسیر نورالثقلین , جلد 2 , صفحه .309 16 ـ سوره اسرا , آیه .5 17 ـ نورالثقلین , جلد 3 , صفحه .138 از نشریه « جان جهان »