سلام دوستان
هیچ فكرش را كرده‌اید اگر عضلات‌تان را از شما بگیرند، چه شكلی می‌شوید؟
اصلا می‌توانید بدون عضلات‌تان و صرفا با تكیه بر استخوان‌هایتان بایستید؟
عضلات علاوه بر كمكی كه به ایستادن می‌كنند، در راه رفتن هم به كمك‌مان
می‌آیند. ماهیچه‌ها علاوه بر حركت، مخزن گلیكوژن (شكل ذخیره‌ای قند) هم
هستند كه به موقع از آن مخزن نیز استفاده می‌شود.
ماهیچه یعنی
چه؟
در فرهنگ دهخدا در توصیف "ماهیچه " آمده است كه برخی از
بافت‌های بدن دارای دو سر باریك بوده و به شكل ماهیان كوچكی‌اند كه موجب
حركت موجود زنده البته نوع حیوان و انسان می‌شوند. این اعضا هنگامی كه
منقبض می‌شوند، مانند موشی می‌مانند كه زیر پوست حركت می‌كنند.به این
بافت‌ها ماهیچه یعنی ماهی كوچك یا مانند ماهی یا موشك یا موش‌گوشت یا بافت
گوشتی شبیه موش نیز می‌گویند. البته كلمه ماهیچه در آشپزی و معماری نیز به
كار می‌رود.
هیچ فكرش را كرده‌اید اگر عضلات‌تان را از شما بگیرند،
چه شكلی می‌شوید؟ اصلا می‌توانید بدون عضلات‌تان و صرفا با تكیه بر
استخوان‌هایتان بایستید؟ عضلات علاوه بر كمكی كه به ایستادن می‌كنند، در
راه رفتن هم به كمك‌مان می‌آیند. ماهیچه‌ها علاوه بر حركت، مخزن گلیكوژن
(شكل ذخیره‌ای قند) هم هستند كه به موقع از آن مخزن نیز استفاده
می‌شود.نگاهی می‌اندازیم به این عضو مهم كه 40 درصد وزن ماده خشك بدن را
تشكیل می‌دهد.
عضله انواع و اقسام
دارد
عضلات دسته‌هایی از بافت لیفی یا فیبری هستند كه بدن
را حركت می‌دهند، وضعیت قرارگیری آن را حفظ می‌كنند و اعضای داخلی مثل قلب،
روده‌ها و مثانه را به كار می‌اندازند. این كاركردها به وسیله 3 نوع عضله
مختلف انجام می‌شود كه عضلات اسكلتی بزرگ‌ترین گروه آنها را تشكیل می‌دهند.
عضلات به وسیله پیام‌های ارسالی از دستگاه عصبی كنترل می‌شوند.
عضلات
اسكلتی را می‌توان آگاهانه كنترل كرد، در حالی كه دو نوع دیگر عضله فعالیت
خودكار دارند. بیشتر عضلات اسكلتی، ارتباط دو استخوان مجاور را برقرار
می‌سازند. یك طناب قابل انعطاف از بافت لیفی به نام تاندون به یك انتهای
عضله متصل می‌شود، به انتهای دیگر عضله یك تاندون یا صفحه‌ای از بافت همبند
متصل می‌شود.
عضلات اسكلتی نه تنها باعث حركت قسمت‌های مختلف بدن
می‌شوند بلكه به حفظ وضعیت بدن در حالت‌های ایستاده، نشسته یا خوابیده نیز
كمك می‌كنند.
اسامی‌برخی از عضلات، بیانگر كار آنهاست. بازكننده‌ها،
مفاصل را صاف می‌كنند، خم كننده‌ها آنها را تا می‌كنند، نزدیك كننده‌ها،
اندام را به سمت بدن نزدیك می‌كنند، دوركننده‌ها، آنها را از بدن دور
می‌كنند و راست كننده‌ها قسمت‌هایی از بدن را بلند می‌كنند یا بالا نگه
می‌دارند.عضله اسكلتی كه استخوان‌ها را می‌پوشاند و به حركت درمی‌آورد،
عضله اسكلتی كه اندام‌ها و بدن را حركت می‌دهد، از رشته‌های دراز، قوی و
موازی تشكیل شده است. این نوع عضله، قادر به انقباض سریع و قوی است ولی
تنها به مدت كمی می‌تواند با حداكثر قدرت كار كند.عضله قلبی كه دیواره‌های
قلب را تشكیل می‌دهد. عضله قلبی خون را به سراسر بدن می‌راند.
این
عضله رشته‌هایی كوتاه، شاخه دار و متصل به هم دارد كه شبكه ای را در داخل
دیواره‌های قلب تشكیل می‌دهند. این نوع عضله می‌تواند بدون خستگی، مدام كار
كند. عضله صاف كه در دیواره لوله گوارش، رگ‌های خونی و مجاری تناسلی و
ادراری وجود دارد.عضله صاف، كاركردهایی چون حركت دادن غذا در لوله گوارش را
بر عهده دارد. این عضله از رشته‌هایی كوتاه و دوكی شكل تشكیل شده است كه
به هم متصل شده، صفحاتی را تشكیل می‌دهند و می‌توانند به مدت‌های طولانی
كار كنند.
ترین‌های عضلات
o
كوچك‌ترین عضله: استاپدیوس یا عضله ركابی كه استخوان ركابی را در گوش
میانی كنترل می‌كند و كمتر از 13 میلی متر طول دارد.
o قوی‌ترین عضله:
قوی ترین عضله در بدن انسان یك جفت عضله ماستر یا ماضغه است كه مربوط به
جویدن بوده در دو طرف لب قرار دارد. در ماه آگوست سال 1968 در دانشكده
دندانپزشكی دانشگاه فلوریدای آمریكا، شخصی به نام ریچارد هوفمن، ركورد
جدیدی در كارایی این عضله ماستر از خود به جا گذاشت و موفق شد با انقباض
این عضله فشاری معادل 442 كیلو گرم را برای مدت 2 ثانیه روی دستگاه فشار
سنج مربوطه ثبت نماید.
o پركارترین عضله: عضلات چشم به طور متوسط در طی
شبانه روز 100 هزار بار حركت می‌كنند كه بخش عمده ای از این رقم مربوط به
زمانی است كه انسان خواب است و خواب می‌بیند.
o بزرگ‌ترین عضله: در میان
260 عضله در بدن، بزرگ‌ترین عضله، عضله نشیمنگاهی بزرگ یا گلوتئوس
ماگزیموس است كه تا ران ادامه دارد.
در بدن چند عضله داریم؟
بـدن انسان از 260 عضله تشكیل
شده كه اكثر آنها به صورت جفت هستند. عضلات، 45 درصد وزن كل از ماده خشك
بدن را به خود اختصاص می‌دهند. عضلات از بافت فیبری تشكیل شده‌اند.
میوفیبریل‌ها (فیبرهای تشكیل دهنده ماهیچه‌ها) قابلیت انقباض دارند.
فیبرهای
تشكیل‌دهنده عضلات در بدن خود نیز به 2 نوع متفاوت تقسیم‌بندی می‌شوند.
فیبر
كند: فیبر كند یا قرمز، انقباض كند و مداوم داشته و دیر خسته و فرسوده
می‌شود. ظرفیت حمل اكسیژن بالا داشته و بنابراین در تمرینات هوازی كاربرد
دارد.
فیبر تند: فیبر تند یا سفید، انقباض سریع و قدرتمند داشته اما
خیلی زود خسته و فرسوده می‌شود. ظرفیت حمل اكسیژن در آنها اندك است و در
تمرینات بی‌هوازی كاربرد دارند.
معمولا عضلات در بدن به صورت جفت عمل
كرده، به‌طوری كه هر سمت یك مفصل یك عضله قرار می‌گیرد و حركات مخالف را به
كمك هم پدید می‌آورند. این جفت عضله، عضله موافق و عضله مخالف نامیده
می‌شوند. مثلا در بازو، عضله سه سر با انقباض خود سبب صاف شدن بازو و عضله
دو سر با انقباض خود، سبب خم شدن بازو می‌شود.
آتروفی یا تحلیل رفتن
عضله: هنگامی كه عضلات برای مدت طولانی فعال نباشند، به تدریج حجمشان
تحلیل رفته و كوچك می‌شوند كه به آن آتروفی می‌گویند.
هیپرتروفی یا حجیم
شدن عضله: هنگامی كه فعالیت عضلات افزایش می‌یابد، سبب افزایش حجم و
اندازه سلول‌های عضلانی می‌شود كه هیپرتروفی نام دارد.
ایزومتریك یا
ایزوتونیك؟
o تمرینات ایزوتونیك: در این تمرینات، عضلات
منقبض شده و طولشان كاهش یافته و كوتاه می‌شوند. بیشتر تمرینات از همین نوع
است. مانند خم و راست كردن بازو همراه با وزنه.
o تمرینات انفرادی: به
تمریناتی گفته می‌شود كه تنها یك مفصل و یك گروه از عضلات را درگیر می‌كند.
o
تمرینات تركیبی: به تمریناتی اطلاق می‌شود كه هم‌زمان چند گروه از عضلات
را درگیر كرده و حركت حول چند مفصل انجام می‌گیرد.
o تعداد: به یك بار
بلند كردن وزنه و پایین آوردن آن اطلاق می‌گردد.
o ست یا نوبت: به چند
بار بلند كردن و پایین آوردن وزنه (به اصطلاح زدن وزنه) بدون وقفه اطلاق
می‌شود.
یك ست متشكل از 1 تا 5 تكرار سبب افزایش قدرت عضلات گشته اما به
استقامت آنها نمی‌افزاید.
یك ست متشكل از 6 تا 12 تكرار سبب افزایش
قدرت، حجم و استقامت عضلات می‌شود.
یك ست متشكل از 13 تا 30 تكرار سبب
افزایش حجم و استقامت عضله می‌شود.
یك ست متشكل از 20 تكرار و بالاتر یك
تمرین هوازی محسوب می‌شود.
چگونه
عضلانی شویم؟
تصور كنید كه شما با یك عضله خاص در بدن
وزنه‌ای به وزن 1 كیلوگرم را روزانه بلند می‌كنید. هنگامی‌كه این وزنه از 1
كیلوگرم مثلا به 5 كیلوگرم افزایش می‌یابد، ابتدا با بلند كردن آن وزنه
به‌طور مكرر در فیبرهای عضلات یك پارگی بسیار ریز پدید می‌آید.
سپس
بدن شما سعی می‌كند با آن وزنه جدید سازگاری حاصل كرده و نیروی عضله مورد
نظر را افزایش دهد بنابراین هنگام ترمیم، فیبرهای آسیب دیده آنها را قوی‌تر
و با استحكام‌تر از پیش بازسازی می‌كند. بر خلاف تصور هنگامی‌كه به حجم
عضلات افزوده می‌شود، در واقع به اندازه سلول‌های عضلانی افزوده می‌شود و
نه به تعداد آنها. تعداد سلول‌های عضلانی در طول حیات ثابت می‌مانند اما
این تعداد در افراد مختلف متفاوت است.
یكی از عللی كه برخی افراد
سریع‌تر عضلانی می‌شوند، نیز همین موضوع است بنابراین عضلات پس از انجام
تمرینات با وزنه نیاز به زمان دارند كه مجددا خود را ترمیم كنند. این مدت،
زمان ترمیم یا ریكاوری نام دارد. بنابراین شما هیچ‌گاه نباید روی یك گروه
عضلات هر روز و بدون وقفه كار كنید زیرا در این صورت تنها به عضلات خود
آسیب وارد می‌آورید. زمان ترمیم معمولا 2 تا 3 روز است. در روند سازگاری نه
تنها حجم سلول‌های عصبی افزایش می‌یابد بلكه به تعداد مویرگ‌هایی كه به
عضلات خون‌رسانی می‌كنند نیز افزوده می‌شود زیرا عضله بزرگ‌تر و پركارتر به
خون، اكسیژن و مواد مغذی بیشتری نیاز دارد. یك عامل بسیار مهم دیگر در
توانایی بدن به عضلانی شدن وجود دارد و آن هم وراثت است.
انواع
ساختارهای بدنی
o اكتومورف: بدن لاغر با استخوان‌بندی كوچك.
افزایش حجم عضلات در این نوع ساختار جسمی دشوار است.
o مزومورف: بدن
عضلانی با چربی اندك. افزایش حجم عضلات در این نوع ساختار جسمی تقریبا
آسان است.
o آندومورف: چاق با استخوان‌بندی درشت. این افراد مستعد اضافه
وزن هستند؛ البته از نوع چربی، نه ماهیچه.
ماهیچه چگونه كار می‌كند؟
حركت
زمانی ایجاد می‌شود كه پیام‌های ارسالی از دستگاه عصبی باعث انقباض عضله
شوند. حركت آگاهانه بدن به وسیله عمل متقابل عضلات اسكلتی، استخوان‌ها و
مفاصل صورت می‌پذیرد.
بیشتر عضلات یك استخوان را به استخوان دیگر
مرتبط كرده و از یك مفصل عبور می‌كنند. وقتی یك عضله منقبض می‌شود،
استخوان‌ها را می‌كشد و به حركت درمی‌آورد. بسیاری از عضلات، به صورت جفتی
هستند؛ به طوری كه در هر سمت یك مفصل یك عضله قرار می‌گیرد و حركات مخالف
را ایجاد می‌كند؛ برای مثال، در بازو، عضله سه‌سر با انقباض خود، بازو را
صاف می‌كند و عضله دو سر با انقباض خود باعث خم شدن بازو می‌شود.
