تبیان، دستیار زندگی

افتتاحیه کرسی‏های آزاد‏اندیشی در دانشگاه تهران/1
صادق‏زیباکلام:‏علوم‏انسانی‏اسلامی و ایرانی نداریم
حسن عباسی:‏حرفی نزنید که نسل آینده از شما نگذرد


عصر روز یکشنبه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران میزبان جمعی از اساتید و دانشجویان این دانشگاه بود که برای شرکت در افتتاحیه کرسی های آزاد اندیشی در تالار شیخ انصاری حضور یافته بودند. بنا بر خبر اعلام شده از این پس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران هر هفته میزبان یک مناظره با حضور طیف های مختلف فکری و با موضوعات مختلف خواهد بود و هم چنین برگزاری کرسی های هفتگی با موضوعات گوناگون علمی و نظری، با حضور دانشجویان، اساتید و صاحب نظران این دانشگاه در دستور کار خواهد بود. این دست برنامه ریزی ها البته در دانشگاه های مختلف تهران نیز آغاز شده و در دانشگاه های امیرکبیر و شریف نیز طرح هایی در دست اجراست. این همه البته شاید به نوعی اولویت گذاری جدید در مجموعه های دانشجویی را به نمایش می گذارد.

به گزارش رجانیوز، در مراسم افتتاحیه که به همت دبیرخانه کرسی های آزاد اندیشی به عنوان زیر مجموعه بسیج دانشجویی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شده بود؛ ابتدا دکتر صادق زیباکلام عضو هیئت علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران به ایراد نظر خود پیرامون کرسی های آزاد اندیشی پرداخت.

وی با اشاره به اینكه كسی دقیقا نمی‌داند كرسی‌های آزاداندیشی چه بوده و برنامه‌های آن چیست؟ گفت: باید نكته دردآلودی را مطرح كنم و آن این است كه اكنون صحبت از كرسی‌های آزاداندیشی در زمانی صورت می‌گیرد كه از جهت دیگری شاهد عكس جریان آزاداندیشی در بعضی از دانشگاه‌ها هستیم و طی روزهای گذشته یکی از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی و یکی از دانشگاه تربیت‌مدرس اخراج شدند و من نمی‌دانم در این شرایط كرسی‌های آزاد اندیشی چه مفهومی دارد؟

زیبا كلام با اشاره به اینكه انجمن های اسلامی سایر دانشگاه‌ها تعطیل و یا در شرف تعطیلی است در ادامه تصریح كرد: آنچه كه اكنون مشاهده می‌كنیم این است كه گفته‌ها با آنچه عمل می‌شود در جامعه همخوانی ندارد.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در ادامه بیان داشت: تا آنجا كه اطلاع دارم برنامه‌ای در خصوص حذف و كنار گذاشتن اساتید دگراندیش به جز چند مورد بخصوص در دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تربیت مدرس نبوده است.

وی افزود: در دانشگاه تهران، شهید بهشتی، و سایر دانشگاه‌ها اساتید تسویه یا اخراج نشدند. در دانشگاه علامه طباطبایی شماری از برجسته‌ترین اقتصاددانان و اساتید كه در نامه‌های سرگشاده‌ای به سیاست‌های اقتصادی دولت نهم و دهم اشكال گرفته‌اند بازنشسته و یا كنار گذاشته شده‌اند.

زیباكلام در ادامه تاكید كرد: سیاست كلی دولت در خصوص اساتید دگراندیش و منتقد نباید حذف آنها باشد و باید اعلام كنم كه كنار گذاشتن این اساتید در برخی دانشگاه‌ها با سیاست مدیران این دانشگاه‌ها انجام می‌شود و این امر به سیاست كلی نظام بازنمی‌گردد.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران با طرح این سوال كه آیا مسئولان یك دانشگاه می‌تواند اساتید آن دانشگاه را به دلایل سیاسی اخراج كند خاطرنشان كرد: وزارت علوم كه مدعی است بخش‌های علوم كشور را زیر نظر دارد، آیا نمی‌خواهد در این امر دخالت كند؟ به یقین می‌توان گفت وزارت علوم از اخراج اساتید در دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تربیت مدرس حمایت كرده و آن را تائید می‌كند، پس از این وزارتخانه انتظار نمی‌رود كه به این مشكل رسیدگی كند. اما از سوی دیگر از مجلس شورای اسلامی انتظار می‌رود كه نسبت به اتفاقات پیش آمده در این دو دانشگاه اعتراض كرده و بخصوص كمیسیون فرهنگی باید به این امر رسیدگی كند.




وی افزود: دفاع از حقوق شهروندان از وظایف مجلس هشتم است و نمایندگان مجلسی كه سوگند یاد می‌كنند تا از حقوق شهروندان و وكلای خود دفاع كنند چرا نسبت به این امور پیگیری نمی کنند؟
زیبا كلام با اشاره به اینكه متاسفانه هیچ حركتی در این خصوص از مجلس مشاهده نكرده‌ایم، در ادامه تصریح كرد: در این شرایط صحبت از كرسی‌های آزاداندیشی می‌شود و من در این جا كلیاتی را در خصوص علوم انسانی بیان می‌كنم.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در ادامه بیان داشت: پس از حوادث 22 خرداد ماه سال 88 مسئله علوم انسانی مطرح شد و علوم انسانی به عنوان متهم پیش آمدن این حوادث مورد بازخواست قرار گرفت.

زیبا كلام گفت: با توجه به كسر قابل توجهی از دانشجویان، قریب به یك میلیون و 800 هزار دانشجو در رشته‌های علوم انسانی تحصیل می‌كنند و این دانشجویانی هستند كه موجبات اعتراض را پدید آوردند.

وی افزود: از اواسط تابستان گذشته مسائلی مطرح شد مبنی بر اینكه علوم انسانی چگونه باید اصلاح شود و محصول آن این باشد كه دانشجویان این رشته به دولت انتقاد نكنند.

زیبا كلام درادامه تصریح كرد: برخی افراد اساتید این رشته را متهم كردند كه دانشجویان علوم انسانی را بی‌دین بار آوردند و من معتقدم كه احضار علوم انسانی به عنوان متهم به دادگاه موجب حوادث پس از خرداد 88 شده است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: ای كاش این موارد و حوادث بر گردن علوم انسانی بود چون می‌توانستیم با این شیوه دانشگاه‌ها و دانشكده‌های علوم انسانی را تعطیل كنیم اما من به كسانی كه علوم انسانی را نسبت به حوادث سال 88 متهم می‌كنم سوالی را مطرح می‌كنم؛ مگر این علوم انسانی در زمان محمدرضا پهلوی در این دانشگاه‌ها تدریس نمی‌شد؟ این علوم انسانی در رژیم گذشته نیز در دانشگاه‌ تهران و سایر دانشگاه‌ها تدریس می‌شد و چرا آن موقع این رشته دانشجویان را بی‌دین بار نیاورده است بلكه بالعكس بخش عمده این دانشجویان اسلام‌گرا شده‌اند. اگر محتوای این علوم موجب بی‌دینی و زوال دانشجویان می‌شود چرا در زمان طاغوت این اتفاق نیفتاده است؟

زیباكلام در ادامه بیان داشت: ما عكس‌های شهدای دانشجوی حقوق و علوم انسانی را در راهروی همین دانشكده نصب كرده و هر روز نظاره‌گر آنها هستیم. حال باید پرسید آیا این دانشجویان در همین رشته درس نخوانده‌اند و شاید از نظر شما آنها در نجف و امثال آن درس خوانده باشند پس چطور شده است به خواسته خودشان در جبهه‌های جنگ روی مین رفتند.

وی با اشاره به اینكه اشكال اساسی علوم انسانی در جامعه ما این است كه این رشته فوق العاده عقب مانده است خاطرنشان كرد: عقب ماندگی در علوم از لحاظ كاربردی نیز باید ملاحظه شود و این در حالی است كه در شرایط كنونی محصولات ایران وارد بازارهای جهانی نمی‌شوند.

زیباكلام با تاكید بر اینكه عقب ماندگی در حوزه علوم انسانی را مستقیما نمی‌توان دید خاطرنشان كرد: اگر كرسی‌های آزاد اندیشی ادامه پیدا كند می‌توانیم مفصل‌تر در خصوص علوم انسانی بحث كنیم و اعلام كنیم كه اشكال اصلی این علوم در جامعه ما چیست.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در ادامه بیان داشت: پس از حوادث 22 خرداد سال 88 مسئله اسلامی كردن علوم انسانی به صورت جدی مطرح شده است و اگر این سلسله جلسات ادامه پیدا كند باید به صورت خیلی جدی به این امر بپردازیم كه آیا واقعا علوم سیاسی و علوم انسانی اسلامی داشته‌ایم یا خیر؟

وی افزود: من معتقدم علوم انسانی غربی، شرقی، مسیحی، بودایی و زرتشتی هم نداریم. ما آنچه در علوم انسانی داریم نظر و اندیشه انسان‌های مختلف است. لذا علوم انسانی بومی و اسلامی هم نداریم.

این استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: نگاه به انسان در حوزه علوم انسانی در دانشگاه‌های كشور ما یك نگاه غربی است و باید نگاه اسلامی را در خصوص انسان در دانشگاههای خود پیدا كنیم و كرسی‌های آزاد اندیشی را باید به صورت مفهومی ادامه دهیم.

در ادامه این برنامه سعید زیباکلام، ابراهیم فیاض و حسن عباسی نیز به ایراد نقظه نظرات خود در این رابطه پرداختند که به علت مرتبط بودن مباحث مطرح شده از سوی دکتر حسن عباسی به سخنان صادق زیباکلام، مشروح سخنان عباسی را از نظر می گذرانیم.

رئیس مركز دكترینال امنیت بدون مرز با اشاره به اینكه مشكلی كه اكنون در این مقوله وجود دارد مشكلات ساختاری است خاطرنشان كرد: از حوزه‌ها و دانشگاه‌ها در خصوص بحث آزاد اندیشی چیزی استخراج نمی‌شود پس باید آستین‌ها را خود بالا بزنیم و به تولید علم و روش‌های آن دست بزنیم.

عباسی تصریح كرد: نهادهای كشور می‌خواهند تولید علم را فقط توصیف كنند و فرهنگستان علومی كه یکی از مسئولینش تولید علم را فقط در حد تولید آبمیوه وصف کرده است، بهتر از این هم اقدام نخواهد کرد و نباید اصلا از آنها انتظار تحول در این زمینه را داشت.



وی تاكید كرد: اكنون در خصوص تولید علم و نخبه پروری فقط در كشورمان به توصیف آن اكتفا می‌شود در صورتی كه شورای عالی انقلاب فرهنگی باید در این خصوص راهها و روش‌ها را تبیین كند و اگر واقعا نمی‌توانند به این امر بپردازند وارد گود شده و 230 واحد درسی از كارشناسی تا دكترا را در دانشگاه تدریس كنند.

وی با اشاره به اینكه من دكتری را در ایران ندیدم كه دكترین داشته باشد خاطرنشان كرد: قبل از انقلاب مفهومی به نام تیمسار ارتش وجود داشت و مقام معظم رهبری فرمودند این مفهوم دارای اشكال است كه اكنون این مفهوم به نام امیر تغییر نام داده است و طبق همین امر باید در خصوص آزاداندیشی و مقوله علوم انسانی پیگیری لازم را داشته باشیم و از ریشه و بسیاری از مفاهیم به اصلاح بپردازیم.

عباسی در ادامه بیان داشت: ما نه تنها در حوزه‌ها بلكه در دانشگاه‌های كشورمان نیز هیچ مجتهدی نداریم. در كدام دانشگاه ما استاد دانشگاه دكترین و نظریات خود را در كلاس‌های خود تدریس می‌كند؟ استادی كه نظریات خود را تدریس می‌كند این استاد یك دكتر واقعی است نه اساتیدی که نظریات صدها سال قبل شرق و غرب را حفظ می کنند و مثل نوار کاست آن را تحویل دانشجو می دهند. در این صورت فرق آنها با ضبط صوت چیست؟ چرا حاضر نیستند خودشان ایده ی جدیدی را تولید کنند و بر مبنای آن تدریس کنند؟

عباسی گفت: مقام معظم رهبری چند سال گذشته در جلسه‌ای با مسئولان نظام در بخشی از سخنان خود فرمودند كاش فردایی وجود داشت تا انسان‌ها خارج از فضای جایگاهی خود ساعت‌ها را به بحث‌های علمی بپردازند و این در حالی است كه آقایان دانشگاه تهران به مقام معظم رهبری پیشنهاد اعطای دكترا می‌دهند تا به همه بفهمانند امكان تولید علم در كشور وجود ندارد. اما در كشوری چون فرانسه چنین مكان‌هایی از سالیان دور تاسیس شده و افراد پیش نویس نظریات خود را به این مراكز ارسال می‌كنند و حتی می‌توانند در خصوص نظریات خود صحبت علمی كنند.

رییس مرکز دکترینال امنیت بدون مرز در ادامه تاكید كرد: افتخار وزیر علوم ما این است كه 10 هزار مقاله در ISI ارسال كرده‌اند و این در حالی است كه ما برای آنگولاساكسون كه همان آمریكایی‌ها، انگلیسی‌ها و استرالیایی‌ها هستند به صورت رایگان تولید علم می‌كنیم و 95 درصد این مقاله‌ها در ایران حتی ترجمه هم نمی‌شود و در دسترس دانشجویان و محققان ایرانی قرار نمی‌گیرد.

این كارشناس مسائل استراتژیك در ادامه گفت: دانشجوی ایرانی باید برای تولید علم 300 درصد زحمت بكشد به گونه‌ای كه باید علم را به زبان انگلیسی، عربی و فارسی بداند، این در حالی است كه یك دانشجوی الازهر مصر باید برای تولید علم 200 درصد زحمت كشیده و دانشجوی اروپایی 100 درصد زحمت بكشد. اما دانشجو و استاد ایرانی تنها در مقوله‌ تولید علم 33 درصد زحمت می‌كشد.

رئیس مركز دكترینال امنیت بدون مرز در ادامه تصریح كرد: آمریكا از سال 2002 به بعد از گام سوم علم كه همان رسیدن به مقطع دكترا است عبور كرد و اكنون از مرحله تیمكس نیز در حال عبور است و این در حالی است كه ما در جامعه‌ای می‌خواهیم آزاداندیشی كنیم كه هنوز به این مراحل دست پیدا نكرده‌ایم.



وی با اشاره به اینكه در بحث آزاد اندیشی باید ریشه مفهوم را شناخته و ترمینولوژی داشته باشیم، خاطرنشان كرد: عمده مفوم‌های علوم انسانی كه در سر در دانشگاه‌های كشور می‌بینیم محل اشكال هستند. جامعه شناسی، علوم سیاسی، روانشناسی و ... با مفهوم اصلی آنها یكی نیست.

عباسی خاطرنشان كرد: دلیل دیگر اینكه علم در جامعه ما تولید نمی‌شود این است كه حوزه علمیه از فلسفه و اصول فاصله گرفته است.

وی گفت: ابزار در تولید علم و در حوزه علوم انسانی یك مفهوم كلی است ما باید یك مفهوم را در خود پدید آورده و 20 تا 30 سال نسبت به رشد آن مفهوم تلاش كنیم تا به تولید علم برسیم.

وی افزود: وقتی تولید علم نداریم تكیه بر ریاست فرهنگستان علوم غصب است. فرهنگستان علوم باید توضیح دهید که تا کنون پیرامون تولید علم چه اقدامی کرده است؟

عباسی در بخش دیگری از سخنان خود در واكنش به سخنان صادق زیبا كلام گفت: این استاد در سخنان خود اعلام كرد كه برخی از اساتید از دانشگاه‌ها اخراج می‌شوند كه من به این استاد اعلام می‌كنم آیا شما لیبرالی فكر نمی‌كنید و به راحتی در دانشگاه تدریس نمی‌كنید؟ به من بگویید کجا به خاطر اندیشه شما با شما برخورد شده است؟ و اگر غیر از این است پس چرا هم شما و هم هزاران نمونه از شما در دانشگاه های کشور به تدریس مشغول هستند؟ شما در حیطه تخصص تان همان لیبرالیزم را درس بدهید اما به اسم اسلام نگویید علوم انسانی دینی وجود ندارد.

وی افزود: پس میان مباحث سیاسی و بحث‌های امنیتی تفاوت‌هایی وجود دارد و باید به این استاد علوم سیاسی اعلام كنم كه در كشورهای غربی نیز چندی پیش استادی را به جرم ارائه طرح تروریزم روشنفكری از یك دانشگاه آمریكایی اخراج كردند.

عباسی خاطرنشان كرد: من چندی قبل در عرصه سیاست خطاب به سیاستمداران این سئوال را مطرح كردم كه چرا برخی از آنها می‌گویند ما نمی‌توانیم؟ اما جالب این است كه برخی از این سیاستمداران به رهبری رئیس فرهنگستان علوم اخیرا حدود 196 صفحه مقاله به صورت رنگی و کاغذ گلاسه تحت عنوان یک نشریه خاصی تهیه كرده و با مطالب خاصی عنوان كردند كه نمی‌توانیم. اینکه ما نمی توانیم هم اینقدر دیگر تبلیغ می خواهد؟ اینکه فضای ذهنی دانشجویان و جوانان این کشور را به این سمت ببریم که نمی شود و نمی توانیم و علم دینی و اسلامی و ایرانی نداریم این همه گفتن دارد؟



رئیس مركز دكترینال امنیت بدون مرز با مطرح كردن این سئوال كه چرا فرهنگستان علوم نمی‌تواند تولید علم كند خاطرنشان كرد: فرهنگستان علوم به این دلیل نمی‌تواند تولید علم كند كه دكترهای فلسفه آن در نظریات كانت گیر افتاده‌اند.

عباسی در بخش دیگری از سخنان خود به اظهارات باراك اوباما رئیس جمهور آمریكا در خصوص بحث هسته‌ای ایران اشاره و تاكید كرد: سه شنبه گذشته باراك اوباما رئیس جمهور آمریكا در سخنانی اعلام كرد كه ما به غیر از ایران و كره شمالی به هیچ كشور دیگری حمله اتمی نمی‌كنیم كه در اینجا باید پرسید چرا و به چه جرم؟ آیا ما به جرم رسیدن به فن آوری هسته‌ای باید تهدید شویم؟

عباسی افزود: الان در آمریکا بنیان داروینیزم زیر سئوال است و استادانی را که با این پدیده مخالفت می کنند را به عنوان تروریزم روشنفکری از دانشگاه بیرون انداخته اند زیرا آمریکایی ها متعقد هستند وقتی کسانی اعتقاد دارند که طراحی این عالم هوشمند است و فقط می خواهند بگویند که پشت این عالم خداست پس آن زمان این اساتید می خواهند نظریه پردازی خود را بر روی تئوکراسی اعلام کند نه دموکراسی. درهمین زمینه اکنون 11فیلم مستند در فضای سایبری وجود دارد که یکی از آنها نیز امسال در قسمت فیلم های خارجی جشنواره فجر اکران شد.

عباسی در ادامه افزود: استادی كه ادعا می‌كند چرا آزاداندیشان اخراج و دستگیر می‌شوند باید به وی اعلام كرد كه شما چرا آدرس غلط به مخاطبان خود می‌دهید. آیا كسانی كه اخراج و یا دستگیر می‌شوند آزاداندیش هستند؟ شما با عنوان یك استاد دانشگاه آیا دكترین دارید؟ من عضو هیئت علمی این دانشگاه نیستم اما شما که حقوق این نظام را می گیرید و در این دانشگاه تدریس می کنید به دانشجویانتان توضیح دهید چه حرکتی طی سالهای تدریس تان انجام داده اید؟ چقدر تلاش کرده اید که یک دکترین داشته باشید و آن را تدریس کنید نه افکار دیگران را؟ که بعد می گویید چنین چیزی وجود ندارد.

آیا شما از خود در حوزه تولید علم نظریه‌ای داشته‌اید؟ كسانی كه به عنوان مثال در دانشكده مدیریت و با گرایش مسائل استراتژیك مدرك دكترا می‌گیرند فقط یك رویكرد و طرح استراتژیك را آموزش می‌بینند و در دانشگاهی چون دانشگاه عالی دفاع ملی آیا كسی هست که دو رویكرد را تدریس و یا تحصیل كرده باشد؟

رئیس مركز دكترینال امنیت بدون مرز خطاب به اساتید دگراندیش تاكید كرد: افرادی آمدند و شورای عالی انقلاب فرهنگی را در ابتدای پیروزی انقلاب تاسیس كردند اما اكنون در صدای آمریكا و بی بی سی فارسی از آزادی بیان در ایران ابراز ناراحتی می‌كنند و شما استادی كه حامی اینگونه افراد هستید روزی آبروی شما هم مانند آنان خواهد رفت.

عباسی تصریح کرد: اینکه شما امروز می گویید ما علم دینی و اسلامی و ایرانی نداریم برای خودتان بد است. نسل آینده از شما نخواهد گذشت چون ان شالله ما از این مرحله نیز عبور خواهیم کرد و در آینده به تولید علم بومی نیز خواهیم رسید و شما که امروز این حرفها را می زنید باید پاسخگوی آیندگان باشید. بسیاری از شما بودند که اول انقلاب حرفهایی زدند که امروز از گذشته خود شرمنده هستند چون نسل ها عوض شد و مشخص شد چه کسی درست می گفت و چه کسی اشتباه، لذا من از نسل حاضر عذرخواهی می کنم که نسل ما نتوانست اقدام مهمی در راستای تولید علم بومی انجام دهد اما انشالله با همت شما از این مرحله هم خواهیم گذشت و با سرعت بیشتر به سمت سربلندی ایران اسلامی نزدیک خواهیم شد.