چگونه ببینیم
شما فیلمی را برای دیدن انتخاب می کنید ، اگر دیدن فیلم برای شما تنها جنبه سرگرمی دارد پس باید معیارهایی مناسب برای اتخاب فیلم برای خود دست و پا کنید تا وقتی که می گذارید ، دراین وانفسای « ارزش زمان » و« وقت طلا ست » به هدر نرود و دیدن فیلم اگر چیزی به شما اضافه نمی کند (از نشاط وشادمانی گرفته تا ایده و مفاهیم ) ، چیزی از شما کم نکند. البته بحث ما به انتخاب فیلم مربوط نمی شود و درباره دیدن فیلم و نوشتن درباره آن است.
اگر می خواهید فیلمی را خوب و عمیق تماشا کنید و اگر تصمیم گرفته اید به عرصه نویسندگی درباره فیلم و سینما وارد شوید ابتدا باید به نکات زیر توجه کنید که در بسیاری موارد بدیهی وساده هستند ولی ما به آنها توجهی نمی کنیم
• بخشی از لذت تماشای فیلم به دیدن آن بر روی پرده است. به خصوص آن که بسیاری از فیلم ها مانند فیلم های
جنگی ،
علمی تخیلی ،
حماسی ،
تاریخی و
... بر روی پرده جلوه ای صد چندان پیدا می کنند. اگر
ارباب حلقه ها (Lord Of The Rings) و یا
دوئل را با مدیوم تلوزیون تماشا کرده اید ، اگر امکان دارد بار دیگر بر پرده ببینید تا تفاوتش را احساس کنید (و یا برعکس ). فراموش نکنید این فیلم ها برای سینما ساخته شده اند ومولفه های ساخت فیلم برای پرده و برای صفحه تلوزیون بسیار با هم متفاوتند. اگر تجربه دیدن فیلمی بر پرده و نیز نسخه ویدیویی اش را داشته باشید دراولین نگاه به عنوان اولین تفاوت متوجه می شوید رنگ ها و نورها از نسخه سینمایی روشن تر هستند ، سایه روشن ها کاملا سیاه به نظر می رسند ، در حالی که در نسخه سینمایی سیاهی شان تدریجی است ، رنگ سرخ ممکن است آتشین بشود و ... اگر برایتان ممکن است ابتدا فیلم را در سینما ببینید و بعد از طریق تلوزیون و کامپیوتر. البته چون در ایران نمایش فیلم های خارجی در سینماها بسیار محدود است برای این فیلم ها مسئله فرق می کند وهمان نسخه ویدیویی نیزغنیمت است.
• دیدن فیلم نیاز به تمرکز دارد ، پس باید در محلی آرام و نسبتا ساکت ، فارغ از همه مزاحم های محیطی فیلم را ببینید. سعی کنید در فاصله مناسی از صفحه قرار بگیرید تا اشراف کامل بر کل صفحه داشته باشید. ضمنا از خوردن و آشامیدن هم پرهیز کنید.
• حال که به تماشای فیلم نشسته اید سعی کنید بدون قضاوت قبلی باشد. تمام تیزرهای تبلیغاتی فیلم ، جایزه ها ، نقدها ، حرف دوستان و... را فراموش کنید. باید بدون پیش زمینه فیلم را ببینید و مستقل نظر بدهید. اگر احساستان نسبت به فیلم پیش از تماشای ان شکل گرفته باشد ، درطول فیلم جلوی ذهن و تفکر خود را می گیرید و نمی گذارید درست ببیند و درست قضاوت کند ( و برعکس ). تاکید می کنم از همه مهم تر فراموش کنید که این فیلم راX ساخته و یاX در آن بازی کرده و ... ، مقهور نام ها نشوید. مگر هنرمندان بزرگ جز تعداد انگشت شمار شاهکار در کارنامه هنری خود ثبت کرده اند. به خاطر داشته باشید همیشه ممکن است یک فیلم ساز خوب یک فیلم بد بسازد و یا یک فیلم ساز بد فیلم خوب بسازد و... لزوما فیلم های پر هزینه و پر ستاره فیلم های خوبی نیستند و یا فیلم های کم هزینه و کم ستاره فیلم های بد و... این به شما کمک می کند منصفانه تر نظر بدهید. پالین کین می گوید :
« اگر نام فیلم سازها را از روی فیلم ها و نام نویسندگان را از روی کتاب ها بردارند ، دیگر منتقدان چیزی برای نوشتن ندارند» ، سعی کنید شما جزو این دسته از منتقدان و تماشاگران نباشید.
• اگر می خواهید درباره فیلم مطلب بنویسید و در اول راه هستید هرگز لذت اولین بار دیدن فیلم را از خود نگیرید ، دائما به خود نگویید « باید فیلم را دقیق ببینم » ، « دربارش چی بنویسم » و... اگر به این ترتیب ادامه دهید نه تنها یک نویسنده نخواهید شد بلکه به تدریج دیگر علاقه ای به دیدن فیلم هم نخواهید داشت و به نوعی سرخوردگی دچار خواهید شد ، چون دیگر آنقدر اضطراب دارید که از دیدن فیلم هم نمی توانید لذت ببرید. برای اولین بار فیلم را برای خود ببینید ، همان طور که همیشه می دیدید.
• برای درک فیلم باید آن را به عنوان یک کل در نظر گرفت بخش هایی از فیلم ممکن است به خودی خود جذاب باشند و یا نباشند ، اما فیلم همچون یک سیستم فراگیر عمل می کند و هر بخش از آن معنای نهایی اش را در این کل می یابد. چه برای تفریح به تماشای فیلم نشسته اید چه به منظور درکی عمیق تر ، چه این فیلم بخشی از سرگرمی آخر شب تلوزیون باشد چه تکلیف کلاسی ، در صورتی درک کاملی از آن خواهید داشت که به شکل فراگیر دریابید که اجزای مختلف آن چگونه به هم متصل شده اند. معنی این حرف این است که عادت کنیم که هر بخش ، هر قدر کوچک را مرتبط با بقیه فیلم در نظر بگیریم. برخی دیالوگ ها و یا برخی صحنه ها هستند که جدای از فیلم هیچ معنی و مفهومی ندارند ولی در بافت فیلم نقش های کلیدی و حساس دارند ، حتی اگر بسیار کوتاه و موجز باشند.
• شکل فراگیر فیلم می تواند هر عنصری را اهمیت ببخشد. سکانس عنوان بندی را در نظر بگیرید ، بارها پیش آمده دیر به سینما رسیده ایم و عنوان بندی را از دست داده ایم و گفته ایم « اشکالی نداره ، توی عنوان بندی که اتفاقی نمی یفته » و یا حتی هنگامی که در ویدئو فیلم را می دیدیم از سکانس عنوان بندی به سرعت گذشته ایم ، فارغ از این که اگر دقت کرده باشیم برخی از فیلم ها عنوان بندی هایی شکوهمند تر از خود فیلم دارند ، زیرا عنوان بندی پایه احساسات تماشاگر را می ریزد ، او را به نوعی با حال و هوای فیلم آشنا می کند و او را برای مو ضع گیری عاطفی دربرابر فیلم آماده می کند.
در فیلم هفت ،
دیوید فینچر ( David Fincher ) می خواهد از همان ابتدا تماشاگرش را دچار تشویش کند ، به خصوص به این دلیل که ضد قهرمان فیلم خیلی دیر در فیلم ظاهر می شود ، بنابراین از طراح گرافیستش ، کلی کوپر خواسته که یک عنوان بندی پر از کات و خشن طراحی کند که نمایانگر مثله کردن و جنون باشد. یا در فیلم
باشگاه مشت زنی ( Fight Club ) عنوان بندی با موسیقی که بر ان سوار شده ، تماشاگر را به نوعی میخکوب می کند ، حرکات پیچ در پیچ در مغز آدمی و رسیدن به لوله اسلحه ای که بر دهان ادوارد نرتن قرار دارد به ما هشدار می دهد که این از آن فیلم هایی است که نباید در بین فیلم از جایتان بلند شوید و...
به همین ترتیب ، عنوان بندی پایانی می تواند در روند کلی فیلم مشارکت کند. فراموش نکنید که عنوان بندی پایانی فیلم آخرین صحنه ای است که تماشاگر از فیلم می بیند و در نتیجه ماندگار ترین. همچنان که عنوان بندی آغازین می تواند وسط یک صحنه ظاهر شود ، صحنه پایانی فیلم نیز می تواند زیر عنوان بندی پایانی ادامه بیابد.
سکوت بره ها ( The Silence of the Lambs ) در تمام طول عنوان بندی پایانی اش تماشاگرش را با نمایش دکتر لکتر رها نمی کند ، که دارد دکتری را که از او پول گرفته بود تعقیب می کند و هر دو در میان جمعیت نا پدید می شوند و معلوم است که قربانی بعدی لکتر اوست. حتی برخی از فیلم سازان زیرکانه پس از انتهای عنوان بندی پایانی صحنه ای را می گنجانند تا به نوعی از تماشاگرانی که صبورتر بوده اند و بلافاصله سینما را ترک نکرده اند تشکر کنند.
آنچه در این بخش گفته شد همه برای تاکید بر این نکته بود که فیلم را تکه پاره نبینید. بسیار پیش آمده که فیلم را گذاشته ایم و از آزادی خود در عقب و جلو بردن فیلم سوء استفاده کرده ایم و یک فیلم دو ساعته را در سی دقیقه خلاصه کرده ایم. مطمئن باشید یک فیلم ساز خوب هرگز صحنه زائد در فیلمش نمی گذارد ، چون می داند لحظات مرده چه صدماتی به کل فیلم وارد می کنند ، پس با عقب و جلو کردن ، لذت دیدن یک فیلم کامل و خوب را از خود نگیرید.
• برخی فیلم ها هستند ( عمدتا در ژانرهای پلیسی جنایی ، تریلر ، ترسناک و... ) که از پیچیدگی های خاصی برخوردارند ، گاهی به یک سوم و یا حتی به میانه فیلم می رسیم و با خود می گوییم « آه ، هیچی نفهمیدم » ، « دوباره از اول ببینم » ، عجول نباشید ، اگر قرار باشد فیلم ساز تمامی مهره هایش را همان اول رو کند که نمی تواند تماشاگر را تا انتها بکشاند. ماهیت این فیلم ها این گونه است که با ایجاد التهاب و تعلیق ، بیننده را حفظ کنند. پس صبور باشید ، به زودی خواهید فهمید که چه خبر است.
• برخی فیلم ها پایان های خیره کننده و بسیار تاثیر گزار دارند و تماشاگر را به شدت دگرگون می کنند. گول نخورید ، اگر در پایان فیلم دچار این احساس شدید ، احساسات خود را کنترل کنید. کمی بیندیشید و فیلم را مرور کنید ، این پایان با توجه به روند و داستان فیلم منطقی است و یا ... برای همین است که همه استادان فیلم نامه نویسی بر پایان فیلم ها تاکید می کنند ، زیرا می دانند با یک پایان بندی مناسب تا چه حد می توان سرنوشت فیلم را عوض کرد. برعکس اگر پایان یک فیلم را نپسندیدید ، سریعا درباره فیلم قضاوت نکنید ، همان طور که قبلا گفتیم ، پایان فیلم ها کل فیلم را تحت تاثیر قرار می دهند. پس منصفانه فکر کنید ، برخی فیلم ها خوب شروع می کنند ، خوب ادامه می دهند ، ولی به یکباره در انتها می لنگند و نمی توانند ماجرا را جمع و جور کنند.
• اگر می خواهید درباره سینما مطلب بنویسید، باید حافظه سینمایی خود را تقویت کنید. شما باید تلاش کنید تا هم داستان فیلم را دنبال کنید و هم به ساختار و بخش های تکنیکی فیلم توجه کنید. ممکن است بگویید توجه به جنبه های تکنیکی شما را از تعقیب داستان باز می دارد ، اما باید بیاموزید که هم تکنیک را ببینید و هم داستان را تعقیب کنید. این انجام چند کار به شکل توامان ، مانند حرف زدن در حین رانندگی است ، تمرین می خواهد.
• حتی اگر تمرین کنید و به اصطلاح یک فیلم ببین قهار شوید ، در فیلم خیلی چیزها اتفاق می افتد ، سخت است که بخواهیم همه چیز را یک دفعه ببینیم برای همین مفید است که روی چیز خاصی متمرکز شوید. وانگهی اگر می خواهید فیلمی را بررسی کنید ( برای هر هدفی که باشد) باید چند بار آن را ببینید. دقت کرده اید که چقدر تماشای چند باره فیلم هایی که دوست داریم می تواند لذتی غیره منتظره برایمان داشته باشد ، صحنه ای که بی توجه از کنارش گذشته اید ، وقتی کارکردش بر شما آشکار می شود بدل می شود به صحنه مورد علاقه تان.
• وقتی می خواهید درباره فیلمی مطلب بنویسید ، تماشای چندباره آن ضروری است و نیز یادداشت برداشتن. از آنجا که فیلم ها سرشار از اطلاعات تصویری و صوتی هستند یادداشت کمک می کند که نکات کلیدی یادتان بماند.
برگرفته از سایت رشد
