به نام خدا

کیمیای سعادت -  بدان که تو آفریده ای، و تو را آفریدگاری هست که آفریدگار همه عالم و هر چه در همه عالم است اوست، و یکی است، که وی را شریک و انباز نیست، و یگانه است، که وی را همتا نیست، و همیشه بوده است، که هستی وی را ابتدا نیست، و همیشه باشد، که وجود وی را آخر نیست، و هستی وی در ازل و ابد واجب است،که نیستی را به وی راه نیست، هستی وی به ذات خود است، که وی را به هیچ چیز نیاز نیست و هیچ چیز از وی بینیاز نیست،  بلکه قیام وی به ذات خود است و قیام همه چیز به وی است.

وی در ذات خود جوهر نیست و عرض نیست، و وی را در هیچ کالبد فرود آمدن نیست، و با هیچ چیزمانند نیست، و هیچ چیز مانند وی نیست، و وی را صورت نیست، و چندی و چونی و چگونگی را به وی راه نیست، و هر چه خیال آید و در خاطر آید-از کمیت و کفیت-وی از آن پاک است،که آن همه صفات آفریدگان وی است، و وی به صفت هیچ آفریننده نیست،بلکه هر چه وهم و خیال صورت کند، وی آفریدگار آن است  و خردی و بزرگی و مقدار را به وی راه نست، که این همه صفت اجسام عالم است و وی جسم نیست،بلکه خود اصلا" جای گیر نیست و جای پذیر نیست، و هر چه در عالم است همه زیر عرش است، و عرش زیر قدرت وی مسخر است، و وی فوق عرش است-نه چنانکه جسمی فوق جسمی باشد،که وی جسم نیست،و عرش حامل و بردارنده ی وی نیست، بلکه عرش و حمله ی عرش همه برداشته ی وی و محمول لطف و قدرت وی اند. و امروز، هم بدان صفت است که در ازل بود-پیش از آن که عرش را بیافرید-وتا ابد  همچنان خواهد بود، که تغییر و گردش به صفت نقصانی بود(bovad)،خدایی را نشاید، و اگر به صفت کمال باشد، از این ناقص بوده باشد و حاجتمند این کمال بوده باشد، و محتاج  آفریده بوده(bovad) و خدایی را نشاید.(آنکه محتاج است به ناچار مخلوق است و مخلوق شایسته ی خدایی نیست).

---
منبع:کیمیای سعادت محمد غزالی/جلد اول/ص125/شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، به کوشش حسین خدیو جم

خدا یا به تو مینازم که من چون تو خدایی دارم و تو چون خودی نداری.

ای پرستش كننده درست بنگر آنچه را كه قرآن از صفات خدا بیان می دارد به آن اعتماد كن و از نور هدایتش بهره گیر و آنچه را كه شیطان تو را به دانستن آن وامی دارد و كتاب خدا آن را بر تو واجب نكرده و در سنت پیامبر(ص ) و امامان هدایتگر(ع ) نیامده رها كن و علم آن را به خدا واگذار كه این نهایت حق پروردگار بر تو است. بدان آنها كه در علم دین استوارند خدا آنها را از فرورفتن در آنچه كه بر آنها پوشیده است و تفسیر آن را نمی دانند و از فرورفتن در اسرار نهان بی نیاز ساخته است و آنان را از این رو كه به عجز و ناتوانی خود در برابر غیب و آنچه كه تفسیر آن را نمی دانند اعتراف می كنند ستایش فرمود و ترك ژرف نگری آنان در آنچه كه خدا بر آنان واجب نساخته را راسخ بودن در علم شناسانده است.

پس به همین مقدار بسنده كن ! و خدا را با میزان عقل خود ارزیابی مكن تا از تباه شدگان نباشی.

اوست خدای توانایی كه اگر وهم و خیال انسانها بخواهد برای درك اندازه قدرتش تلاش كند و افكار بلند و دور از وسوسه های دانشمندان بخواهد ژرفای غیب ملكوتش را درنوردد و قلب های سراسر عشق مشتاقان برای درك كیفیت صفات او كوشش نماید و عقل ها با تلاش وصف ناپذیر از راه های بسیار ظریف و باریك بخواهند ذات او را درك كنند دست قدرت بر سینه همه نواخته بازگرداند در حالی كه در تاریكی های غیب برای رهایی خود به خدای سبحان پناه می برند و با ناامیدی و اعتراف به عجز از معرفت ذات خدا بازمی گردند كه با فكر و عقل نارسای بشری نمی توان او را درك كرد و اندازه جلال و عزت او در قلب اندیشمندان راه نمی یابد. خدایی كه پدیده ها را از هیچ آفرید نمونه ای در آفرینش نداشت تا از آن استفاده كند و یا نقشه ای از آفریننده ای پیش از خود كه از آن در آفریدن موجودات بهره گیرد و نمونه های فراوان از ملكوت قدرت خویش وشگفتی های آثار رحمت خود كه همه با زبان گویا به وجود پروردگار گواهی می دهند را به ما نشان داده كه بی اختیار ما را به شناخت پروردگار می خوانند.

نهج البلاغه-سایت باشگاه اندیشه

حضرت علی(ع) در نهج البلاغه بعد از بیان راه های شنناخت خدا و تعیین کردن این که تا چه مرزی انسان می تواند از خدا بداند می فرماید:(مطالب بالا)

"پس به همین مقدار بسنده كن ! و خدا را با میزان عقل خود ارزیابی مكن تا از تباه شدگان نباشی. "

سوال:

کدامین فکر ما را شرط راه است؟

چرا این اطاعت و ان یک گناه است؟

جواب:

در"آلاء" فکر کردن شرط راه است /ولی در ذات حق محض گناه است    -آلاء به معنای صفت است-

بود(bovad) در ذات حق اندیشه باطل /محال محض دان تحصیل حاصل

چون روشن گشته آیات از ذات / نگردد ذات او روشن ز آیات

همه عالم به نور اوست پیدا/کجا او گردد از عالم هویدا

نگنجد نور ذات اندر مظاهر/ که سحبات جلالش هست قاهر

رها کن عقل را با حق همی باش/ که تاب خور ندارد چشم خفاش

در این موضع که نور حق دلیل است/چه جای گفتگوی جبرئیل است

فرشته گرچه دارد قرب درگاه / نگنجد در مقام "لی مع الله"

چو نور او ملک را پر بسوزد  /خرد را جمله پا و سر بسوزد

.

.

.

.. سمیعی و بصیری، حی و گویا / بقا داری نه از خود لیک آنجا

زهی اول که عین آخر آمد / زهی باطن که عین ظاهر آمد

تو از خود روز و شب اند گمانی /همان بهتر که خود را می ندانی

چو انجام تفکر شد تحیر / در اینجا ختم شد بحث تفکر

گلشن راز شبستری