تبیان، دستیار زندگی

به نام خدا
یک سوال داشتم / گفتم این انجن محل مناسبی برای طرح است و ان شاا.. جواب می گیرم.
گاهی پیش می آید با دوستان بحث می کنیم. آنها نقد هایی به اسلامی می گیرند و سوال هایی می پرسند و شبهاتی مطرح می کنند.
به یک نوع سوال مکرر برخوردم!
..و زنان شوهردار [نیز بر شما حرام شده است] به استثناى زنانى كه مالك آنان شده‏اید [این] فریضه الهى است كه بر شما مقرر گردیده است .....(آیه 24 سوره نسا)
منظور از مالک شدن چیست؟؟یعنی می شود با شرط مالک بود زن شوهردار با آن رابطه داشت؟؟مگر می شود انسان مالک انسان شود؟
----------------
کیزیی که در قرآن از آن نام برده شده کیست؟؟ آیا در برابر نوکر است؟ یا در برایر بردگی؟این که قرآن می فرماید می توانید کنیز اختیار کنید و با ان رابطه داشته باشید به این معنی است که کنیزی را به رسمیت و قابل قبول می داند؟
آیا از نظر قرآن  کنیز شهروند درجه دوم است؟
آیا حقوقی دارد؟
اگر کمک کنید ممنون می شم(لطفا خیلی تفصیلی و تخصیصی نشود) /تا در بحث های بعدی با دوستام جوابی در آستین داشته باشم!!!!

با سلام

کنیز در اسلام

پرسش:

لطفاً در مورد مفهوم کنیز در اسلام و آنچه در این مورد مطرح است اطلاعاتی ارائه فرمائید.

پاسخ:

1. هرگاه در جنگ بین مسلمانان با رهبری امام معصوم (ع) و یا حاکم شرعی و کفار و مشرکین، مسلمانان غلبه یابند، زنان و مردان و فرزندان مشرکین که به اسارت رزمندگان اسلام در می­آیند در اختیار حاکم مسلمانان قرار می­گیرد و طبق مصالح اسلام و مسلمانان یا با اسرای مسلمانان مبادله و یا در قبال آزاد نمودن آنان از دشمنان فدیه گرفته می­شود و یا بدون گرفتن هیچ گونه امتیازی آزاد شده و یا به عنوان غلام و کنیز محسوب شده و در جامعه مسلمانان وارد می­شوند.[i] غلام و کنیز احکام خاصی دارند که مشروح آن در کتب فقهی آمده است. 2. مسئله رقیّت و غلام و کنیز بودن از مسائل تأسیسی اسلام نیستند.بلکه از مسائلی هستند که به عنوان یک حکم تحمیلی بر اسلام وارد شد. توضیح این مطلب این است که بعضی از امور از مواردی هستند که یا باید حکم همه و تمام جاری شود یا هیچ کدام جاری نشوند و نمی توان یک طرفه آن را الغاء کرد .وقتی که مشرکین و کفار مسلمانان را به رقیّت می­گرفتند، اگر اسلام یک جانبه این حکم را لغو می­کرد به مسلمین و در نتیجه به جهان اسلام ضربه­ای جبران ناپذیر وارد می­شد . و از سویی مشرکین و کفار چنین معاهده­ای را که مفادش عدم رقیّت و نفی نظام غلام و کنیزی باشد نمی­پذیرفتند و اسلام چاره­ای جز تحمل این حکم نداشت. 3. اسلام مکانیزم و سیستمی را طراحی کرد که بر اساس آن به تدریج این مسئله قابل حل بود. به این صورت که خوش­رفتاری و مهربانی را با آنان از اصول اخلاق دینی بر شمرد و پاداش و ثواب زیادی در آزادی بندگان اعلام کرده. کفارات اعمال زیادی که ناشی از خطاهای روزمره مسلمانان بود را آزاد سازی بردگان قرار داد. اگر صاحب غلام یا کنیزی به او صدماتی وارد می­کرد موجب آزادی او می­شد و کنیز یا غلام می­توانست با در آمد مضاعف خود با صاحب خویش "مکاتبه"[ii] کرده و موجبات آزادی خود را فراهم آورد و اگر کنیزی از مالک خود صاحب فرزند می­شد مالک او دیگر حق فروش او را نداشت و اگر توسط مالک خود هم آزاد نمی­شد در نهایت این کنیز از سهم الارث فرزند خود آزاد می­گشت. به این ترتیب علاوه بر اینکه با ورود مشرکان به کانون خانواده مسلمانان، آنان عملاً با معارف دینی و اخلاق و مشی اسلامی آشنا ­گشته و کم­کم مسالک و معالم دینی را أخذ می­کردند و در اخلاق و دین مسلمانان داخل می­شدند، به تدریج شرایط آزادی آنان بدون عوارض منفی به وجود می­آمد.    [i]تفسیر نمونه ج7 ص250ذیل آیه67الی71سوره انفال. [ii]مکاتبه یک اصطلاح فقهی است و به قراردادی گفته می­شود که با شرایط خاص بین بنده و صاحب او بسته می­شود و طی آن قرارداد او خود را از مالک خود می­خرد و آزاد می­کند. لینكش: http://www.hawzah.net/Hawzah/Questions/QuestionView.aspx?LanguageID=1&QuestionID=11187&SearchText=%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C%20%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87

یا علی

با سلام

*علت تفاوت کنیز با زن آزاد و اصلاً آمدن احکام کنیزی در اسلام چیست؟ چرا در اسلام اجازه داده شده که در جنگ اسیران را به کنیزی بگیرند و حال آنکه پادشاهان ایرانی چون کورش و خشایار چنین کاری نمی کردند؟(!)

مسأله فقط کنیزی خانمها نیست. بلکه این بحث مشترک زنان و مردان است. چرا که در تواریخ گذشته، مردان نیز به بردگی گرفته می شدند. لکن اینکه با این نحوه بیان فقط کنیزی زنان را به عنوان موجودات ضعیف و مظلوم مطرح کنند، روش تبلیغات روانی برخی سایتها و محافل، جهت تحریک افکار عمومی بر علیه مبانی دینی است و آنقدر بر این موضوع همچون خیلی موضوعات دیگر تبلیغ می کنند تا حساسیت های روانی مفرط نسبت به آن ایجاد کرده، با به کار گیری این روش در برخی امور، خیلی چیزها را قبیح و خیلی چیزها را ممدوح جلوه دهند و با تحریف تعاریف چنین اموری و یا دخل و تصرف در نکات درونی آنها، امور ممدوح را مذموم و امور مذموم را ممدوح جلوه دهند و نیز مدح و مذمت چیزی را بیش از حد معقول و متعارف در اذهان جا اندازند. وگرنه همانطور که واژه کنیز ممکن است در نظر شما ناخوشایند باشد، واژه برده نیز اینچنین است.

در رابطه با موضوع پادشاهان ایرانی و یا حمله اعراب هم به شما توصیه می کنم: کتابهائی را مطالعه کنید که با کتب تاریخی قدیم در تضاد و تناقض نباشد. چرا که ملاک اعتبار کتب تاریخی، استناد آن به کتب نزدیک تر به تاریخ گذشته است. در رابطه با اینکه پادشاهان ایرانی به زنان و دختران رحم می کردند یا نه، صرف نظر از کوروش که برخی مفسرین احتمال می دهند همان ذو القرنین در قرآن باشد، در باره خیلی از پادشاهان دیگر اخباری ضد و نقیض با مدعا های شما آمده است و نیز یکی از دلائل استقبال ایرانی ها از لشکر اسلام، خستگی ایرانی ها از ظلم پادشاهانی چون خسرو پرویز بوده است. این درحالی است که رفتار وحشیانه و حیوان صفتی که برخی پادشاهان با بردگان و کنیزان داشته اند، در سیره اسلامی نبوده و اهل بیت عصمت و طهارت هم جز رفتار خوش و حسنه با کنیزان و بردگان خود نداشته اند. در رابطه با نمونه رفتارهای خشن و وحشیانه پادشاهان ایرانی، می توانید به کتاب « خدمات متقابل اسلام و ایران» نوشته شهید مطهری مراجعه فرمائید.

رابطه با کنیز چندان هم با رابطه با همسر تفاوت زیادی ندارد. چراکه اگر کنیز مأمور به اطاعت است، همسر هم مأمور به تمکین است. از طرفی اگرچه همخوابی با دو کنیز حرمت ندارد؛ اما خالی از کراهت نیست و اخلاق اسلامی با در نظر گرفتن مسأله حیا، توصیه به چنین کاری نمی کند. اما هرچه باشد کنیز کنیز است و حقوق مخصوص خود را دارد و نمی توان شخصیت کنیز را با شخصیت زن آزاد مقایسه کرد.

اما این شبهه که چرا در اسلام موضوع کنیز داری و برده داری مطرح می شود را می توان به شرح زیر پاسخ داد:

اینطور نیست که موضوع کنیز داری و برده داری را اسلام طراحی و یا ترویج کرده باشد. بلکه این مسأله از قبل اسلام بوده و بعد از اسلام کنترل شده است. با این حال، اینکه شما می بینید در برخی جنگها اسرای جنگی به بندگی مسلمانها گرفته شده ند، دلائل زیر را می تواند داشته باشد.

1- خیلی از دشمنانی که در جنگ به دست مسلمانها اسیر می شدند، معاندین و قلدرانی بودند که باید به نحوی محدود شده و کنترل می شدند تا زمینه های سوء استفاده و تعدی آنها برطرف شده، جلوی کشف اسرار جامعه اسلامی و انتقال آنها به دشمن گرفته شود. این در حالی است که اگر قرار بود تنها به اسارت گرفته شوند سر بار جامعه اسلامی می شدند.

2- این حرکت مسلمانها در واقع نوعی اقدام متقابل و نیز نوعی گرو گیری در برابر اعمال فشار دشمن بود.

3- با وجود دو مورد فوق آنچه در اینجا باید گفته شود این است که: اگر هم اسرای جنگی به بردگی گرفته می شدند، این بردگی دائمی نبوده و پس مدتی آنها را آزاد می کردند و چه بسا انگیزه مسلمانان از اینکه مدتی این اسراء را به بردگی می گرفتند، این بوده که بتوانند برای تربیت دینی آنها بکوشند و پس از اینکه آنها را با آئین و آداب اسلامی آشنا کردند، آزادشان کنند.

البته بردگان و کنیزانی که جهت تربیت در اختیار اهل بیت عصمت قرار می گرفتند، تنها اسرای جنگی نبودند؛ بلکه خیلی از آنها معمله می شدند. اما اگر شما می بینید تاریخ کنیزان و بردگانی را در زندگی اهل بیت و معصومین علیهم السلام نام برده است، به این معنی نیست که ایشان در ترویج چنین فرهنگی نقش داشته اند. بلکه اهل بیت علیهم السلام این کنیزان و بردگان را از دیگران می خریدند و پس از یک دوره تربیت دینی آنها را آزاد می کردند تا برده داری منقرض گردد. لکن گاهی خود کسانی که در اختیار اهل بیت بودند، بر اثر اخلاق برگزیده ائمه هدی، فرصت را غنیمت شمارده و از سر عشق و محبت و ایمان نسبت به این خاندان، بر این بردگی و یا کنیزی مفتخرانه باقی می ماندند و این امر به آنها تحمیل نمی شد. پس تلاش اهل بیت بر این بود که در فضای خفقان حکومتهای جور و در حالی که ولایت از آنها غصب شده بود، از طریق فرهنگ سازی با این موضوع مقابله کنند و سعی در منقرض کردن چنین سنتی داشته باشند. این در حالی است که شما می بینید در جوامع اسلامی امروزی، هیچ اثری از برده داری نیست و این سنت در سرزمین های اسلامی ریشه کن شده است. این در حالیست که اگر همین امروز به جوامع غربی نگاه کنید، خواهید دید که چگونه این سنت برپاست و سفید پوستان چه رفتاری از سر نژاد پرستی با سیاهان دارند.

در کنار همه حرفهائی که گفته شد،با نگاه بر احکام دینی نیز، خواهید دید که اسلام همچنان در صدد از بین بردن این رسم غلط به صورت تدریجی بوده است. تا آنجا که در احکام اسلام مفصل بهانه های مربوط به این امر را مشاهده می گردد. چراکه یکی از کفاراتی که اسلام در احکام مختلف بر دوش مسلمین گذاشته، خریدن بردگان و کنیزان و آزاد کردن آنهاست.

اگر بخواهیم مذمت بردگی را از نظر اسلام بفهمیم، باید از افق بالائی که اسلام برای ما تعریف کرده به این موضوع نگاه کنیم. چرا که از دیدگاه اسلام، بندگی تنها اسارت در دست انسانی دیگر نیست. بلکه اسلام فرا تر به این موضوع پرداخته و و با نگاهی عمیق این موضوع را به ما هشدار داده است. مبانی اخلاقی آئین اسلام انسان ها را همواره را از بندگی نفس و مال دنیا و نیز از مرعوب شدن در برابر مستکبران نهی کرده و با هشدار با این نوع بردگی نرم افزاری، نه تنها آزاد بودن انسانها را به آنها بشارت داده، بلکه آزادگی را نیز در کنار آزادی برای ما به ارمغان اورده است و این آزادی و آزادگی میسر نیست مگر با چنگ زدن بر ریسمان توحید و راهنمایان و فرماندهان آئین ناب محمدی (ص).

لینك اصلی

یا علی

سلام
اول خیلی خیلی ممنون که پاسخ دادید/سوال اولم را جواب نگرفتم(*این آیه به این معنی است که با کنیز شوهردار می شود رابطه داشت؟)
این که می گویید زنان و مردانی را اسیر کرده و برای سربار نشدن از آنها کار گرفته می شده را می شود تاحدی قبول کرد اما
کسی اسیر گرفته می شود که نظامی باشد یا جنگیده باشد یا خلافی کرده باشد/*آیا زنان و دختران بی گناه و غیرنظانی هم جزو اسیر حساب می شوند؟؟
*آیا نمی شد که اسلام حکم کند که کنیز گرفتن حرام است؟(مثل خیلی از حکام که تا اون موقع رسمی رایج بوده اما بعد حرام شمرده می شود)
*آیا  خرید و فروش دختران در جهان امروز با آن خرید و فروش کنیز (مثل یک کالا) در بین مسلمانان فرقی می کند؟(حتی شاید در امروز خود فرد هم رضایت داشته باشد!)
به نظر من یکمی این مطلب دور از واقعیت است که زنان را به کنیزی می گرفتند تا آنها را تعالیم اسلامی دهند!(بدیل های بهتری وجود دارد)(*آیا این جا مسئله ی لا اکراه فی دین مطرح نمی شود؟؟)
الان هم در کشورهای غربی  مثلا اگر کسی دزدی کرد آن را مجبور می کنند برای دولت کار کند اما به به شکل یک انسان نگاه می شود (یا باید نگاه بشود یا در حالت قانونی) و مدت معینی دارد و خود او هم خود را برده نمی داند.
*کنیز در اسلام چه حقوقی دارد؟روزی چند ساعت باید کار کند چند ساعت اسراحت کتد آیا می شود او را صبح تا شب به کار بست؟حد دارد؟اگر کسی او را آزاد نکرد خود امکان آزاد شدن دارد؟(اگر مالک مخالفت کرد)

این مسئله کنیز برای منم یه سوال اساسیه.کنیزی هم یه جور بردگیه.

سلام بهتره شما به ادرس زیر مراجعه كرده و در قسمت جستجو بنویسید برده داری
http://porsesh.mihanblog.com

با سلام

چیزایی كه خودم به نظرم می‌رسه:

در آن روز، پیامبر اسلام (ص) برای این‌كه مفاهیمی را برای مردم آن زمان كه جاهل بودند، جا بیندازد، باید مرحله به مرحله عمل می‌كردند- مثل مسأله‌ی حرمت شراب كه در قرآن مرحله به مرحله آمده و در آخر آن را حرام كرده

برای این‌كه برده‌داری از بین برود، قوانینی وضع شد و برای كفاره گناهان و به انحاء مختلف،آزادی برده مدنظر بوده و ثواب بسیار زیادی هم داشته است.

ایشان برده‌ها یا كنیزها را خریده، و آنان را با اسلام آشنا می‌كردند و در آخر آزادشان می‌كردند به كوچك‌ترین بهانه، تا آنان نیز ازدواج كرده و افراد دیگری را نیز مسلمان كنند.

موفق باشید

یا علی

ولی به نظر من بردگی و سلب آزادی یه شخص، از خوردن شراب حرمتش خیلی بیشتره . مگه بردگی کم و زیاد داره که بخوایم مرحله به مرحله پیش بریم؟

از معرفی سایت بسیار خوبتون ممنون

با سلام

۱- از کنیزی که متزوجه باشه نمی‌شه استمتاع کرد. البته برای ازدواج، کنیز و عبد، نیاز به اذن مولا داره.
۲- اینکه می‌شده، فلان کار رو کرد و بهمان کار رو نکرد، چیزیه که با توجه به بعضی جوانب امر ما ممکنه که بگیم. اگه فکر می‌کنیم که خودمون صلاحیت قانون‌گذاری داریم و ملاک و معیار و محور همه چیز رو خودمون می‌دونیم که مطلب چیز دیگه‌ایه، وگرنه، اگه خدا رو شایسته به وضع قانون می‌دونیم و او رو عالم به همه احوال می‌دونیم دیگه این سؤالات معنی نداره. چون مرحله تعبد به احکام بعد از قائل شدن به خدایی با اون اوصاف و پیامبری با اون ویژگی‌ها هست و تو این فضا هر احتمای که مطرح میشه جنبه حکمت میتونه داشته باشه و نه علت. اما در مورد حقوق عبید و اماء هم باید توجه داشته که برا اونا هم حقوقی وجود داره.

۳- در مورد آزادی عبید و اماء هم یکی از قواعد مسلم اینه که: «لا عتق الا فی ملک» و اونا هم از جمله اموال شخصی فرد هستن و کسی نمیتونه بدون اذن مال تصرف کنه یا آزادشون کنه. و اما طبیعتاً این نگاه به جنبه مالیت اون انسان هست و از این جهت احکامی شبیه حیوانات مملوک داره و حق تأمین خورد و خوراک و پوشاک و جای خواب و ... داره. ضمن اینکه تو استفاده ازش هم نمیشه افراط کرد و در صورتی که صدمه‌ای بهش زده بشه ظلماً جای رسیدگی داره. اما یک سری احکام هم از جنبه انسانی و اینکه او هم دارای اراده هست داره که تو باب حدود و دیات مطالبی متناسب با این وجه هست.

و من الله التوفیق