حمامهای دارویی محیط های درمانی مایع ،نرم ،خشك و یا به حالت گاز را گویند كه تمام اندام و یا عضوی از بدن ،تحت اثر آن قرار می گیرد.
حمامهای مایع كه متداول ترین نوع آنهاست ، شامل آب و مواد دارویی مختلف است. آبهای معدنی ، حمام شیر و حمام روغن را نیز در ردیف آنها می توان قرار داد .استفاده از حمامهای مایع برای درمان بیماریها ، آب درمانی نامیده می شود كه امروزه اهمیت خاصی در پزشكی دارد .
حمامهای مایع از طریق دمایی به انواع بسیار سرد ( درجه گرما در حدود صفر ) ، سرد ( درجه گرما بین 10 تا 12 ) ، نیم گرم ( درجه گرما بین 25 تا 30 ) ، گرم ( درجه گرما بین 30 تا 40 ) و حتی بسیار گرم تقسیم می شوند كه انواع بسیار سرد و بسیار گرم آنها به دستورهای پزشكی خاصی نیاز دارند . مدت استفاده از این حمامها نیز از چند دقیقه تا یك ساعت و حتی در مواردی بیشتر است . به طور كلی ، باید توجه داشت كه استفاده از حمام ، با بدن عرق دار یا تب دار و یا با معده پر یعنی بلافاصله بعد از غذا صورت نگیرد .
حمامهای نرم ، مانند گلهای نرم و نمكدار سواحل دریاها و غیره به علت دارا بودن املاح معدنی و مواد موثره مختلف ، در بیماریهای اسكوربوت ، خنازیر و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.
حمامهای خشك مانند ماسه گرم یا خاكستر گرم است كه معمولا عضوی از بدن در آن وارد می شود .
حمامهای بخار از طریق هدایت بخار به درون یك اتاق مهیا می شوند . در بعضی از بیمارستانها ، بخار مورد نظر برای درمان بیماری را در اتاقی ایجاد و به محلی كه بیمار قرار دارد ، هدایت می كنند . مایعاتی كه از آنها برای تهیه بخار استفاده می شود و همین طور دمای حمامهای بخار ( بین 20 تا 60 درجه سانتی گراد ) متفاوتند .
حمامهای سونا به هر صورت خشك و یا مرطوب كه باشند می توانند در ردیف حمامهای دارویی به حساب آیند .
طرز تهیه چند نوع حمام دارویی:
1. حمام نشاسته برای رفع خارش پوست : مقدار 500 تا 800 گرم نشاسته را در كمی آب سرد حل می كنند و سپس آن را در آب نیم گرم وارد می سازند . مقدار نشاسته مورد استفاده برای كودكان 200 تا 400 گرم است .
2. حمام دارویی برای درمان رماتیسم : اسانس تربانتین 100 گرم ، رومارن ( اكلیل الجبل ) 10 گرم و جوش شیرین 50 گرم .
مواد یاد شده را در آب كافی برای استحمام حل می كنند و به مدت 10 تا 15 دقیقه در آن قرار می گیرند . مقدار درصد این مواد را بتدریج می توان افزایش داد . این حمام دارویی در درمان نقرس ، رماتیسم و سیاتیك موثر است .
