گویا بر گرد ارباب حلقهها دیگر حلقهای نمییابیم، بعد از گذر زحل از اعتدال بهاری اكنون ما زحل را عجیبتر از قبل در آسمان خواهیم یافت. مانند سیارات دیگر و بی حلقه!
تغییر رنگ حلقههای زحل در اواخر خرداد ماه
انحراف مداری زحل با دایرةالبروج 27 درجه است و با توجه به چرخش تقریباً 30 سالهی زحل به گرد خورشید، انتظار میرود تا حلقههای زحل به شرایطی برسند كه بر روی یك خط قرار گیرند. این سنگها و غبارهای متعددی كه حلقهی زحل را تشكیل دادهاند احتمالاً از واپاشی یا برخورد چند قمر بر گرد زحل تشكیل شدهاند و چندین قمر این سیاره كه در اصطلاح به چوپان موسوم هستند باعث میشوند تا این حلقه بر گرد سیاره باقی بماند.
چرخهی 30 سالهی حلقههای زحل از 1995 تا 2024
در ساعت 19:37 هنگام غروب جمعه 13 شهریور حلقههای زحل از دید ناظرین زمین همخط خواهند شد. در این شب شاید بتوان با عكاسی حلقهی بسیار باریك و تاریكی را مانند یك خط بر روی زحل یافت. البته رصدگرانی كه از مدتها پیش در حال رصد زحل بوده باشند، شاهد بودند كه از ماه تیر و مرداد به تدریج به خاطر رسیدن زحل به اعتدال بهاری (20 مرداد) دیگر امكان رصد حلقهها فراهم نبوده است. زیرا در زمان اعتدال بر روی سیارهی زحل، حلقههای رو به خورشید سایهای جالب را در پشت خویش ایجاد كردهاند. و باعث شدهاند كه حلقههای دورتر زحل به طور عادی تیرهتر از قبل به نظر آید. اكنون این روند مدتی است ادامه داشته تا از دید ناظرین زمین نیز این حلقهها بر روی یك خط قرار بگیرد. لذا انتظار میرود تا مدتی دیگر حلقهها بار دیگر بر روی این سیاره نمایان شوند.
آخرین همخطی حلقههای زحل در اعتدال پاییزی در سال 1995
ولی طی یكسال گذشته به دلیل بروز این پدیده، بهترین فرصت برای رصد و اختفای قمرهای زحل فراهم شده است. قمر مشهور و اسرارآمیز تیتان یكی از آنهاست كه میتوانیم اختفا و یا عبور آن از زحل را به نظاره بنشینیم. البته به دلیل نزدیكشدن زحل به مقارنه با زمین، رصد این سیاره این شبها به سختی در افق غربی امكانپذیر است، ولی طی 2 ماه آینده این سیاره فاصلهیمناسبی را در آسمان صبحگاهی از خورشید خواهد یافت.
گذر سایه قمر تتیس از روی حلقههای تاریك زحل
آسمان صبحگاهی و رصد سیارهی زحل و حلقههای تازهپدیدار شدهی آن از یك سو و رصد زیباییهای دیگر این سیاره از جمله افتادن سایه قمرها بر روی حلقهها كه توسط فضاپیمای كاسینی تهیه میشود و همچنین رصد گرفتگی تعدای از قمرهای معروف از جمله تیتان و عبور سایهی آن از سطح این سیاره یكی از زیباترین و نادرترین وقایع نجومی است كه در زمان همخطی حلقههای زحل رخ میدهد. این پدیده تا 5 بهمن تكرار میشود و كشور ایران بهترین زمان را برای رصد این پدیده در اختیار خواهد داشت.
گذر سایه تیتان از روی زحل كه فقط در اعتدالین رخ میدهد
البته اختفا و گذر تیتان در یك چرخهی دیگر از فروردین تا تیر سال آینده تكرار خواهد شد و سپس تا 15 سال دیگر شاهد بروز این رویدادهای جالب نخواهیم بود. با این حال رصد گرفتگی و گذر سایه تیتان به مراتب از اختفا و گذر آن زیباتر است و امیدوارم كه وضعیت مساعد جوی امكان رصد زیبای این پدیدهها را فراهم كند.
منبع:پایگاه خبری ماهنامه نجوم