گروهی از دانشمندانی از موسسه فن آوری کالیفرنیا (کلتک) ، موسسه تحقیقاتی ساود وست و دانشگاه چارلز در جمهوری چک موفق به کشف رابطه ای میان خرد شدن یک سیارک در کمربند اصلی سیارک ها و نشست انبوه غبار میان سیاره ای بر زمین شدند
نمونه های رسوبی که از بستر اقیانوس ها برداشته شده نشانگر این مطلب است که میلیون ها سال پیش، زمین با انبوهی از ذرات غبار میان سیاره ای سطح زمین را پوشانده اند. مطابق شبیه سازی های رایانه ای این ذرات حاصل خرد شدن سیارک بزرگی در کمربند اصلی سیارکها بوده اند (کمربند سیارکها قلمرو اجرامی از اندازه دانه های شن گرفته تا خرئه سیاره های چند صد کیلومتری است که در حد واصل مدار سیاره مریخ و مشتری قرار دارند).
ذرات غبار میان سیارهای از بقایای برخورد میان سیارک ها و مواد خارج شده از دنباله دارها تشکیل شده اند، و فقط در ابعاد چند میکرون اند. این ذرات به سوی خورشید در حرکت اند و در این مسیر گرفتار میدان گرانشی سیارات از جمله زمین می شوند و بر سطح زمین سقوط می کنند . در حال حاضر سالانه بیش از ۲۰۰۰۰ تن از این ذرات بر زمین سقوط می کند ولی این مقدار باید تابع برخورد سیارک ها و ظهور دنباله دارهای فعال باشد .
با بررسی رسوباتی (در بستر دریا) که حاوی ذرات میان سیاره ای اند می توان دوره هایی را در منظومه شمسی کشف کرد که برخوردهای عظیمی سبب از هم پاشیدن سیارکهای بزرگ و انتشار انبوه غبار در منظومه شده است.
آشکار سازی مستقیم ذرات میان سیاره ای در رسوبات به دلیل اندازه کوچک و مقدار کم آنها و همچنین مخلوط شدن آنها با مواد زمینی کار دشواری است. این مواد در خود مقدار قابل توجهی هلیم ۳ ( یکی از ایزوتوپ های نادر هلیوم ) را دارند. طی یک دهه گذشته پروفسور کن فارلی توجه خود را به اندازه گیری مقدار هلیوم ۳ در رسوبات اقیانوسی تشکیل شده در ۷۵ میلیو ن سال پیش معطوف کرده است تا به بررسی تغییرات غبار میان سیاره ای بپردازد.
اخیرا فارلی مقدار قابل ملاحظه ای ( بیش از حد مجاز ) هلیوم ۳ را در بعضی از رسوبات با قدمت ۲/۸ میلیون سال یافته است . این مطلب حاکی از آن است که میزان غبار میان ساره ای به طور ناگهانی تا ۴ بار افزایش یافته و سپس طی ۵/۱ میلیون سال تا حال عادی پیش از آن کاهش یافته است. برای حصول اطمینان از این که مقدار اندازه گیری شده به صورت تصادفی در یک ناحیه از بستر دریا نبوده است، دو محل متفاوت کنکاش شد، یکی اقیانوس هند و دیگری اقیانوس آرام و نتایج در هر دو یکسان بود.
فارلی افزود: "هلیوم ۳ پیدا شده در رسوبات بقایای برخورد عظیمی است که ۲/۸ میلیون سال پیش در کمربند سیارکها رخ داده است. این پدیده یکی از بزرگترین برخوردهای غبار ساز در طی ۸۰ میلیون سال اخیر بوده است.
برای پیدا کردن منبع این ذرات، دکتر ویلیام اف بوتکه و دیوید نسورنی از بخش مطالعات فضایی در موسسه تحقیقاتی ساود وست به بررسی خوشه های سیارکی پرداختند که که در مدارهایی مشابه اند و به نظر حاصل از هم پاشیدن سیارکی بزرگ اند. به گفته بوتک "اگرچه در کمربند اصلی سیارک، برخورد میان این اجرام امری بسیار طبیعی و متداول است، بسیار نادر است که سیارک بزرگی در این میان بر اثر یکی از این برخوردها از هم بپاشد."
این گروه خوشه ای از خرده سیارک ها را که از لحاظ سن ، اندازه و دیگر پارامترها نامزدهای مناسبی یرای بقایای سایرک مادری اند که از هم پاشیدن آن سبب دوره زمین غبار آلود شده را مشخص کردند. با دنبال کردن مدار این خرده سیارک ها در گذشته و با استفاده از مدل های کامپیوتری این گروه دریافتند که این خرده سیارکها ۲/۸ میلیون سال پیش در یک جهت مداری کاملا مشترک در فضا حرکت می کرده اند. دانشمندان نام سیارک مادر را وریتاس گذاشته اند و قطر آن را حدود ۱۶۰ کیلومتر می دانند. ورتیاس به صورت مهیبی تکه تکه شده است و این یکی از بزرگترین برخوردهای سیارکی در طی ۱۰۰ میلیون سال اخیر بوده است.
بررسی های نهایی با شبیه سازی رایانه ای جا به جایی ذرات به جای مانده از سیارک وریتاس نشان داد که این حادثه می توانسته سیل عظیمی از غبار میان سیاره ای را به سوی زمین روانه کند.
بر گرفته از: خبرنامه الکترونیک انجمن نجوم آمریکا
