• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
انجمن ها > انجمن قرآن و عترت > صفحه اول بحث
لطفا در سایت شناسائی شوید!
قرآن و عترت (بازدید: 5406)
سه شنبه 26/3/1388 - 19:0 -0 تشکر 123188
4- حروف مقطعه قرآن چه مفهوم و کاربردی دارند؟

سلام

 

در ادامه سوالات و شبهات قابل طرح قرآن و عترتی منتظر پاسخ های کامل کننده شما در مورد بحث زیر هستیم :

 

سوال:

4- حروف مقطعه قرآن چه مفهوم و کاربردی دارند؟

 

یا علی

پروردگارا آنگونه زنده ام بدار که نشکند دلی از زنده بودنم و آنگونه بمیران که به وجد نیاید کسی از نبودنم

سه شنبه 26/3/1388 - 19:29 - 0 تشکر 123196

سلام علیکم ورحمه الله و برکاته

مرحوم علامه طباطبایی (ره) در تفسیر گرانمایة المیزانش ضمن بحث از این حروف، روایتی و هم چنین نقل قول‌هایی از «مجمع البیان» مرحوم طبرسی در این موضوع اشاره كرده است و دلیل نبودن روایت صحیح در باب حروف مقطعه را این طور بیان نموده‌اند:[1] [2]

ممكن است این حروف بر اسماء خدای تعالی دلالت كنند مانند (الف، لام، میم) مانند این است كه (أنا)، (أللّه)، (اَعْلَم) و (ق) قاف نام كوهی است كه محیط به زمین است و سبزی آسمان هم در آن است، و به وسیله آن كوه است كه خداوند زمین را از این كه اهلش را بلرزاند حفظ كرده است.
و مورد دیگر این كه این حرف به منظور ساكت كردن كفار در ابتدای سوره‌ها قرار گرفته؛ چون مشركین به یكدیگر سفارش می‌كرده‌اند: مبادا به قرآن گوش دهید، و هر جا كسی قرآن می‌خواند سر و صدا بلند كنید تا صوت قرآن در بین صوتهای نامربوط گم شود، قرآن كریم این جریان را در آیة «لا تَسْمَعُوا لِهذَا الْقُرْآنِ وَ الْغَوْا»
[3] حكایت كرده است.

1. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمة سید محمد باقر موسوی، تهران، انتشارات محمدی، 1358 ش، ج 35، ص 10.
[2] . البته علامه در این رابطه اول روایت را از مجمع البیان طبرسی گفته و سپس نظر خودش را در آخر روایت بیان كرده است.
[3] . فصلت/ 26.


وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ

 
سه شنبه 26/3/1388 - 19:33 - 0 تشکر 123197

سلام

 مرحوم علامه پس از نقل كردن موارد فوق از «مجمع البیان» مرحوم طبرسی به تبیین و تشریح روایتی كه موضوع فوق را بیان كرده پرداخته و اضافه می‌كند كه:[4] ظاهر آن چه در این روایت آمده كه غالب حروف مقطعه را با اسماء حسنای خدا معنا كرده این است كه با این حروف از اسماء خدا گرفته شده، حال یا از اول آنها مانند (میم) كه فرمود از ملك و مجید و مقتدر گرفته شده، و یا از وسط مانند (لام) از الله و... پس این حروف مقطعه اشاراتی هستند بر سبیل رضی كه هر یك به یكی از اسماء خدا اشاره می‌كنند، و این معنا از طرق اهل سنت از ابن عباس و ربیع بن انس و دیگران نیز روایت شده است، ولی بر خواننده پوشیده نیست كه رمز اصولاً وقتی به كار برده می‌شود كه گوینده نمی‌خواهد دیگران از آن چه او به مخاطب خود می‌فهماند سر در آورد، و به این منظور مطلب خود را با رمز به مخاطب می‌رساند تا هم مخاطبش بفهمد و هم دیگران نفهمند، و این اسماء حسنایی كه در این روایت، حروف مقطعه اوایل سوره‌ها را رمز قرآن دانسته، اسمائی هستند كه در بسیاری از موارد، از كلام خدای تعالی به آنها تصریح و اشاره شده، یا به طور اجمال و یا به طور تفصیل، با این حال دیگر هیچ فایده‌ای برای این رمزگویی تصور نمی‌شود.
پس باید برای این روایات به فرض كه صحیح باشند و به راستی از معصوم صادر شده باشند فكر وجه دیگری كرد، و آن این است كه آن را حمل كنیم بر این كه این حروف دلالت بر آن اسماء دارند ولی نه بر دلالت وضعی، در نتیجه رمزهایی خواهند بود كه منظور و مرادشان از ما پوشیده است، و به مرتبه‌هایی از آن معانی دلالت دارند كه برای ما مجهول است، چون آن مراتب نامبرده دقیق‌تر و بلند پایه‌تر از فهم ما هستند، مؤید این توجیه تا اندازه‌ای این است كه یك حرف مثلاً «میم» را در چند جا به چند معنای مختلف تفسیر كرده، و هم چنین روایاتی كه دارد این حروف را از حروف اسم اعظم می دانند. و این كه (قاف، نام كوهی است محیط بر زمین...)
و نیز روایت قمی كه در تفسیرش وارد شده، و نیز به چند طریق از طرق اهل سنت و از ابن عباس و دیگران در این باره آمده، به نظر درست نمی‌رسد.

4. المیزان، ج 25، ص 11.

وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ

 
سه شنبه 26/3/1388 - 19:35 - 0 تشکر 123199

سلام

راستش من یادمه بچه بودم ازمامانم میپرسیدم اینا یعنی چی؟؟

مامانم میگفت كه اینا یه اسراریه بین خدا وپیامبر...منم همش دلم میخواست كه پیامبربه من میگفت تا منم بدونم..

.......................................................................................................

برخی از سوره ها باحروفی آغاز می شود که چون ناپیوسته قرائت می شود، به حروف مقطعه نام گذاری شده است. تبیین این حروف از آغاز تاریخ تفسیرتاکنون همواره توجه مفسران و قرآن پژوهان را به خود معطوف داشته و در تحلیل آن دو راه پیموده اند:

1- برخی این حروف را راز و رمزی میان خدا و رسول اکرم (ص) دانسته، از این رو آن را غیر قابل تفسیرمی دانند

2- گروه دیگری (که بیشتر آن ها مفسران و قرآن شناسان هستند) برآنند که این حروف مانند سایر آیات اگر چه معرفت کنه آن میسور نیست، لیکن تفسیر پذیر است.(1)

ابتدا برخی از ویژگی های حروف مقطعه را ذکر می کنیم، سپس به برداشت ها و تحلیل های مفسرانی از حروف مقطعه می پردازیم. برخی از ویژگی های حروف مقطعه عبارت است از:

1-حروف مقطعه از مختصات قرآن است و در سایر کتاب های آسمانی مانند تورات و انجیل سابقه ندارد.

2- این حروف اختصاص به سوره های مکی یا مدنی ندارد، زیرا در 27 سوره مکی و در دو سوره مدنی آمده است.

3- حروف مقطعه اوایل سوره ها ، برخی یک حرفی است ، مانند : "ن" و "ق" و برخی دو حرفی مانند : "طس" ، "یس" ، "طه" و "حم" و برخی سه حرفی، مانند : "الم"، "الر" و "طسم" و برخی چهار حرفی مانند : "المص" و برخی پنج حرفی، مانند: "کهیعص" و "حم عسق.(2)

4 - برخی از این حروف اصلا تکرار نشده است، مانند "ن" و "ق" ؛ بعضی دوبار تکرار شده ، مانند "ص" که در سوره "ص" به طور مستقل ذکر شده و در سوره اعراف جزو "المص" قرار گرفته ؛ برخی از آن ها شش بار تکرار شده، مانند "الم" و بعضی از آنها هفت بار تکرار شده، مانند "حم" و آن سوره های هفتگانه به "حوا میم سبعه" موسوم است.

5- حروف مقطعه پس از حذف مکررات آن ها چهارده حرف است.(3)

6- در 29 سوره ای که حروف مقطعه دارد، در آغاز یا متن آنها سخنی از وحی، نبوت و قرآن است و این یک مطلب مشترک بین این سوره ها می باشد.

7- بین حروف مقطعه هر سوره با محتوای آن سوره ارتباط خاصی است. بر این اساس ، همه سوره هایی که با حروف مقطعه همگون آغاز می شود، در خطوط کلی مضامین نیز همگون است. اما این که حروف مقطعه بر چه معنا و مفهومی دلالت دارد، آرا و احتمال های گوناگون ابراز شده که برخی از آن ها عبارت است از :

أ) حروف مقطعه از متشابهاتی است که علم آن مخصوص خدا است و درک آن میسور غیر خدا نیست.

ب) حروف مقطعه هر سوره نام همان سوره است، چنان که سوره های "یس" و "طه" و "ص" و "ق" هر کدام به نام حروف مقطعه خود نام گذاری شده اند.

پ) حروف مقطعه نام های قرآن کریم است.

ت) هر یک از حروف مقطعه، علامت اختصاری و اشاره به اسمی از حسنای الهی و برخی نیز رمز و اشاره به نام پیامبر اکرم (ص) است.

ث) حروف مقطعه اجزای اسم اعظم الهی است و اگر به درستی و از روی بصیرت ترکیب شود، اسم اعظم ظهور می کند. اسم اعظم نامی است که با آن می توان در جهان هستی، تصرف کرد و انسان های عادی به معرفت آن دسترسی ندارند.

ج) حروف مقطعه سوگندهایی است که خداوند یاد کرده بر این که قرآن، کلام و کتاب اوست. سر سوگند به این حروف آن است که حروف الفبا دارای شرافت و حرمت است.

چ) این حروف براساس حساب ابجد اشاراتی است به مدت بقای اقوام و امت ها و اجل آنها و نعمت ها و بلاها ، چنان که در روایات آمده است که "المص" ناظر به انقراض دولت اموی است.

ح) حروف مقطعه برای مرز بندی بین سوره ها و نشانه انقضای سوره قبلی و شروع سوره بعدی است.

خ) این حروف به منزله خلاصه و پیام اجمالی محتوای سوره است. (4)

د) حروف مقطعه مقدمه و کلید سوره ها است.

ذ) سوره های دارای حروف مقطعه مشترک ، در مضامین و سیاق نیز با یکدیگر مشابه و متناسب است و این تشابه ویژه میان سوره های مزبور با سایر سوره ها وجود ندارد.

ر) حروف مقطعه رمز و سری بین خدا و رسول اکرم (ص) است و مقصد از آن افهام دیگران نیست.

ز) خداوند می خواهد بگوید که قرآن از جنس همین حروف الفبا است که روزمره با آن سر و کار دارید اما از آوردن مثل آن ناتوان هستید و نمی توانید مثل قرآن بیاورید، پس بفهمید که این کلام از ناحیه خداوند است.

در بسیاری از سوره ها ، پس از حروف مقطعه ، آیه بعدی در مورد قرآن و نزول وحی است.

پی نوشت ها====

1-آیت الله عبدالله جوادی آملی، تسنیم، ج2 ، ص 63 و.63

2-همان ، ص 65 و 66

3-بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج1، ص 925

4-تسنیم، ج2، ص 80 تا 95، با تلخیص

منبع:اینجــــا

حتما لینك زیررو هم مطالعه ای بكنید..كه به خاطر زیاد بودن حجمش،

ترجیح دادم اینجا قرار ندم..==>پژوهشى در مورد حروف مقطعه قرآن

ممنونم از میكروی غریبه خودمون...

درپناه حق ماناباشید

دعا میكنم كه خداازتو بگیرد،هرآنچه كه خداراازتو گرفت...دكترعلی شریعتی

    

 

سه شنبه 26/3/1388 - 19:36 - 0 تشکر 123200

سلام

یک سوال در این بین بد نیست که به آن نیز بپردازیم

به چه علت حروف مقطعه سوره‎های قرآن در اوّل سوره قرار دارند، چرا در وسط سوره قرار نگرفتند؟

وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ

 
سه شنبه 26/3/1388 - 19:42 - 0 تشکر 123202

سلام

پاسخ :

 اكنون بعضی از این نظریات كه در آنها می‎توان جواب سؤال مطرح شده را یافت، بیان می شود:
1. اولین نظریه‎ای كه، اگر نقدهای وارد شده بر آن را كنار بگذاریم، پاسخی روشن به این سؤال است، این است كه حروف مقطعه برای مرزبندی بین سوره‎هاست و نشانة انقضای سورة قبلی و شروع سورة بعدی است،
[1] پس حروف مقطعه باید در ابتدای سوره باشند تا معلوم شود ابتدای سوره و كلام جدید كجاست.


2. نظریة دومی كه از استحكام نسبی برخوردار است این است كه:

حروف مقطعه برای تنبیه و تنبّه دادن و اسكات كافران بوده؛ چون آنها موقع قرائت قرآن توسط پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ با ایجاد جنجال و سر و صدا مانع می‎شدند كه دیگران به آن گوش فرا دهند، لذا در ‎آغاز برخی سوره‎ها این حروف نازل شده تا مشركان با شنیدن این حروف كه نه نظم بود و نه نثر، اعجابشان برانگیخته می‎شد و ساكت شده و گوش می‎دادند، لذا این حروف، حروفی نظیر حروف تنبیه است كه در اوّل كلام می‎آیند.[2]


3. نظریة سوّم:

حروف مقطعة هر سوره نام همان سوره است مانند سوره‎های (طه) و (یس) و... و سوره‎های دیگر هم نام‎های متعددی دارند كه یكی از آنها همان حروف مقطعه است اگر چه بسیاری از این نامها نامِ غیر مشهور سوره‎هاست،[3] و اگر اینها اسم سوره باشند متناسب با آنها اوّل سوره است نه وسط یا آخر سوره.


4. نظریة چهارم

این است كه این حروف سرّ و رمزی است بین خدا و پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ [4] و چون ما از معنای آنها مطلع نیستیم لذا جایگاه و موقعیت آنها را هم عالم السرّ می‎داند.

 1. خمینی، سید مصطفی، كتاب تفسیر القرآن الكریم، ص 287؛ جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اوّل، 1378، ج 2، ص 94.
[2] . جوادی آملی، عبدالله، كتاب تسنیم، ج 2، صفحة 87؛ طبرسی، مجمع البیان، تهران، انتشارات كتابفروشی اسلامیّه، چاپ پنجم، 1395 ق، ج 1، ص 32.
[3] . جوادی آملی، عبدالله، كتاب تسنیم، ج 2، ص 72؛ و مجمع البیان، ج 1، ص 33؛ و خمینی، سید مصطفی، تفسیر القرآن الكریم، ج 2، ص 285.
[4] . جوادی آملی، عبدالله، كتاب تسنیم، ج 2، ص 98.

وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ

 
سه شنبه 26/3/1388 - 19:45 - 0 تشکر 123204

سلام

امام صادق ـ علیه السّلام ـ دربارة حروف مقطعه می‌فرماید:

 «الم» رمز و اشاره‌ای میان خدا و حبیب او محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ است، خواسته كه كسی جز او بر آن آگاه نگردد، آن را به صورت حروف درآورده تا آن رموز را از چشم اغیار دور نگاه دارد و تنها بر دوست روشن و ظاهر سازد.

فیض كاشانی، ملامحسن، الصافی فی تفسیر كلام الله، مشهد، دار المرتضی للنشر، چاپ اول، بی‌تا، ج 1، ص 77.

وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ

 
سه شنبه 26/3/1388 - 19:48 - 0 تشکر 123205

سلام

منابعی برای مطالعه بیشتر :

1. كتاب تفسیر نمونه، ج 1، ذیل آیة اوّل، سورة بقره.


2. كتاب تفسیر احسن الحدیث، ج 1، ذیل آیة اوّل، سورة بقره.


3. كتاب تسنیم، آیة الله جوادی آملی، ج 2، ذیل آیة اوّل، سورة بقره.


4. كتاب مجمع البیان، از شیخ طبرسی، ج 1.


5. كتاب تفسیر القرآن الكریم، از شهید سید مصطفی خمینی، ج 2، از ص 285 تا ص 292.


6. كتاب المیزان، علامة طباطبائی (ره)، ج 18، ص 8.


7. كتاب تفسیر البرهان، از محمد بن عبد الله زركشی، ج 1، ص 173.

 8. مكارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالكتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367، ج 20. 


9 . محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ پنجم، 1417، ج 18. 


10 . محمد‌هادی معرفت، التمهید فی علوم القرآن، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم، 1415 ق، ج 2.

التماس دعا

وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ

 
يکشنبه 31/3/1388 - 11:44 - 0 تشکر 124444

سلام

این بحث هم با پاسخ های کامل شما عزیزان به نتیجه لازم رسید...پس در ادامه اگر سوال خاصی در رابطه با پاسخ های داده شده دارید بیان کنید.

یا علی

پروردگارا آنگونه زنده ام بدار که نشکند دلی از زنده بودنم و آنگونه بمیران که به وجد نیاید کسی از نبودنم

يکشنبه 22/6/1388 - 22:32 - 0 تشکر 150931

سلام . حروف مقطعه ثابت شده که مثلا الم در بقره الف بیشترین حد تکرار رو داره بهد لام و بعد میم ان هم چیز جالبیه به نظرم...

برو به انجمن
انجمن فعال در هفته گذشته
مدیر فعال در هفته گذشته
آخرین مطالب
  • آلبوم تصاویر بازدید از کلیسای جلفای...
    آلبوم تصاویر بازدید اعضای انجمن نصف جهان از کلیسای جلفای اصفهان.
  • بازدید از زیباترین کلیسای جلفای اصفهان
    جمعی از کاربران انجمن نصف جهان، در روز 27 مردادماه با همکاری دفتر تبیان اصفهان، بازدیدی را از کلیسای وانک، به عمل آورده‌اند. این کلیسا، یکی از کلیساهای تاریخی اصفهان به شمار می‌رود.
  • اعضای انجمن در خانه شهید بهشتی
    خانه پدری آیت الله دکتر بهشتی در اصفهان، امروزه به نام موزه و خانه فرهنگ شهید نام‌گذاری شده است. اعضای انجمن نصف جهان، در بازدید دیگر خود، قدم به خانه شهید بهشتی گذاشته‌اند.
  • اطلاعیه برندگان جشنواره انجمن‌ها
    پس از دو ماه رقابت فشرده بین کاربران فعال انجمن‌ها، جشنواره تابستان 92 با برگزاری 5 مسابقه متنوع در تاریخ 15 مهرماه به پایان رسید و هم‌اینک، زمان اعلام برندگان نهایی این مسابقات فرارسیده است.
  • نصف جهانی‌ها در مقبره علامه مجلسی
    اعضای انجمن نصف جهان، در یك گردهمایی دیگر، از آرامگاه علامه مجلسی و میدان احیا شده‌ی امام علی (ع) اصفهان، بازدیدی را به عمل آوردند.