سیاست خارجی احمدی نژاد به باور بسیاری از کارشناسان یکی از نقاط ضعف عمده
وی در چهار سال سیاست ورزی بوده است. در این میان سفرهای خارجی روسای
جمهوری هم به عنوان یک ابزار و هم به عنوان یک شاخص، نشان دهنده جهت مسیر
دیپلماسی یک کشور و میزان موفقیت آن است.
در همین راستا بررسی
اجمالی سفر های خارجی احمدی نژاد در چهار سال ریاست جمهوری، نکات بسیاری
را در این باره روشن می کند. کشورهای اروپایی، آمریکا
این دسته از
کشورها با دارا بودن رشد اقتصادی بالا، مصرف و تولید سرانه به میزان زیاد،
نفوذ دیپلماتیک و قدرت سیاسی و نظامی مهم ترین کشورهای دنیا به حساب می
آیند.
تا آنجایی که پنج کشور از شش کشور مذاکره کننده با ایران
حول مسائل هسته ای در این دسته جای دارند. آمریکا با چهار بار حضور احمدی
نژاد در خاک آن کشور رکورددار سفرهای احمدی نژاد است و از آنجایی که ایران
و آمریکا هیچ رابطه دیپلماتیکی با هم ندارند تمامی سفرهای وی با هدف شرکت
در اجلاس های سازمان ملل صورت گرفته، اجلاس هایی که به شدت مورد توجه
رسانه های بین المللی است، بسیاری از کارشناسان همین علت را دلیل علاقه
احمدی نژاد برای حضور در نیویورک و سخنرانی در سازمان ملل می دانند. ماحصل
چهار بار پرواز احمدی نژاد به نیویورک تعدادی سخنرانی در صحن سازمان ملل،
مصاحبه با رسانه های آمریکایی از جمله شبکه سی ان ان، ای بی سی نیوز و چند
مصاحبه مطبوعاتی و البته سخنرانی در دانشگاه کلمبیا بوده است.
احمدی
نژاد در اولین حضور خود در مقر سازمان ملل تاکید کرد تهران آماده صدور
سوخت هسته ای به کشور های دیگر به ویژه کشور های مسلمان است . در پی این
سخنرانی احمدی نژاد، وزیر خارجه آمریکا در پشت تریبون این اجلاس قرار
گرفته و خواهان ارجاع هرچه سریع تر پرونده هسته ای تهران به شورای امنیت
سازمان ملل متحد شد و به فاصله اندکی نیز این خواسته واشنگتن به تحقق
پیوست و پس از چندی نیز تحریم های بیشتری در شورای امنیت در قبال ایران
وضع شد. احمدی نژاد در این سفرهای چهارگانه خود به آمریکا با هیچ مقام
آمریکایی یا سرمایه گذار مهم و سرشناس آمریکایی دیدار و گفت وگو نداشته
است و روابط دیپلماتیک آن تنها به دیدارهای کوتاه مدت حاشیه اجلاس های
سازمان ملل با برخی سران کشور ها ختم شده است. در این سفر بسیاری از سران
کشور ها منتظر اظهار نظر جدید و اعلام راهکاری از وی در سازمان ملل برای
حل معضل اتمی ایران بودند که وی با عدم گرایش به سمت ارائه راهکار پیرامون
این موضوع این فرصت را از دست داد.
یکی از اتفاقات قابل توجه در سفر های چهارگانه احمدی نژاد به آمریکا حضور و سخنرانی وی در دانشگاه کلمبیا بوده است.
سخنرانی
وی در این دانشگاه و حواشی بسیار آنکه از متن سخنرانی فراتر رفت باعث
انتقاد بسیاری از کارشناسان به این مساله شد. رئیس دانشگاه کلمبیا پیش از
سخنرانی احمدی نژاد خطاب به وی گفت: «علت دعوت ما از شما آن بوده که میزان
نفرت خود و مردم آمریکا را به شما اعلام کنیم» تاکید کرد:
« هم اکنون
اعلام می کنم یک کرسی تدریس برای کیان تاجبخش (کیان تاجبخش آن زمان در
ایران در زندان بود وی پس از یک مصاحبه تلویزیونی و اظهار ندامت آزاد شد)
در دانشگاه کلمبیا در نظر گرفته شده است که بعد از آزادی وی از زندان در
این دانشگاه به تدریس بپردازد. انکار هولوکاست ما را به ترس وا می دارد
آیا می خواهید ما را هم از نقشه جهان محو کنید؟»
احمدی نژاد پس از
سخنان بورینگر رئیس دانشگاه پشت تریبون رفت و ابتدا از گفته های وی انتقاد
کرد و این سخنان را توهین به شعور حاضران دانست و گفت:«در کشور ما رسم
نیست پیش از سخنرانی سخنران مدعو علیه او حرف بزنند.»پس از آن نیز
دانشجویان این دانشگاه به مطرح کرن سوالاتی پیرامون آزادی های مدنی، انکار
هولوکاست، اظهارات احمدی نژاد مبنی بر نابودی اسرائیل و... پرسیدند که
احمدی نژاد نیز پاسخ هایی به این سوالات داد. بعد ها طرفداران وی این
اتفاق را «حماسه کلمبیا» نام گذاشتند.
پس از آخرین سخنرانی احمدی
نژاد در سازمان ملل هر دو کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا طی بیانیه ای به
سخنرانی وی انتقاد کردند، مک کین به سازمان ملل اعتراض کرد چرا فرصت
سخنرانی به احمدی نژاد داده و اوباما نیز در بیانیه خود سخنان احمدی نژاد
را «ناخوشایند» خواند.
محسن امین زاده معاون وزارت امور خارجه
ایران در زمان دولت اصلاحات درباره اولین سفر احمدی نژاد به آمریکا گفته
است: «قبل از سفر رئیس جمهوری به نیویورک اکثر مدیران وزارت خارجه معتقد
بودند که سفر او به نیویورک درست نیست و برخی به رئیس جمهوری گفتند که
نرود و نپذیرفت.
در نیویورک برخی از مدیران وزارت خارجه به او
توصیه کردند که به دانشگاه کلمبیا نروید اما او گوش نکرد رفت و آن اتفاقات
تحقیر کننده و بی عزتی ها و بی حرمتی ها اتفاق افتاد و وقتی هم که از
نیویورک برگشت همه مدیرانی را که به او توصیه کردند به دانشگاه کلمبیا
نرود از کار برکنار کرد.» امین زاده پیرامون انگیزه ادامه این گونه سفر ها
نیز عنوان کرده است: «این دولت همیشه دوست دارد تیتر رسانه های دنیا باشد.
همه رسانه های مخالف جمهوری اسلامی هم استقبال می کنند.آنان با استفاده از
این سخنان متاسفانه تصویر نازیبا، بحران ساز، ماجراجو و صلح ستیزی را از
جمهوری اسلامی به نمایش گذاشته اند.»
قاره سبز
حضور
احمدی نژاد در قاره اروپا به شرکت در اجلاس فائو در رم پایتخت ایتالیا و
شرکت در اجلاس دوربان-2 در ژنو پایتخت سوئیس ختم می شود هر چند وی دیداری
از اسلواکی نیز داشته است. این بدان معناست که احمدی نژاد در چهار سال
گذشته هیچ گاه توسط مقامات کشورهای مهم تاثیرگذار اروپایی به این قاره
دعوت نشده و هیچ مذاکره ای در راستای منافع کشورمان با سیاستمداران این
قاره که کشورهای بسیار تاثیرگذاری همچون فرانسه، آلمان و انگلیس ازآن دست
هستند و از اعضای گروه 1+5 به شمار می روند صورت نگرفته است. به گفته
کارشناسان «پایه» هرگونه رابطه دیپلماتیک گفت وگو است، احمدی نژاد به
کشورهایی که حدود 50 درصد تولید ناخالص دنیا را در اختیار دارند و از نفوذ
دیپلماتیک و قدرت نظامی برخوردارند به مدت چهار سال تنها دو سفرجنجالی
داشته است.
سرزمین اسپاگتی
سفر احمدی نژاد
به رم پایتخت ایتالیا با حاشیه هایی همراه بود که حضور احمدی نژاد در
اجلاس سازمان خواروبار جهانی که دلیل اصلی سفر بود در آن گم شد. پیش از
سفر احمدی نژاد توسط مقامات ایرانی اعلام شد.
وی قصد دیدار با
برلوسکنی نخست وزیر ایتالیا و پاپ بندیکت شانزدهم را دارد و طول سفر وی دو
روز خواهد بود اما دیداری با این دو مقام سیاسی و مذهبی صورت نگرفت و وی
تنها توانست با رهبر حزب «نئونازی» ایتالیا دیدار کند. احمدی نژاد به
عنوان یکی از سخنرانان اجلاس فائو به ارائه برنامه خود برای حل «همه
مشکلات کمبود آذوقه و خواروبار در جهان» پرداخت.وی در ادامه حضور خود در
ایتالیا در یک کنفرانس مطبوعاتی در رم، از فروپاشی قریب الوقوع موجودیت
صهیونیستی خبر داد و گفت: «رژیم صهیونیستی بیش از هر چیز دیگر به اروپا
زیان وارد آورده است.» وی در بدو ورود به رم نیز در یک مصاحبه گفته بود:
«روند نابودی اسرائیل آغاز شده و اسرائیل چه با دخالت ایران و چه بدون
دخالت ایران، قطعاً از صفحه روزگار محو خواهد شد.»
این سخنان
احمدی نژاد با واکنش مقامات ایتالیایی روبه رو شد ایگنوسیو لاروسا وزیر
دفاع ایتالیا علیه سخنان احمدی نژاد واکنش نشان داد و گفت: «من به همگان
هشدار می دهم که باید این تهدیدهای رئیس جمهوری اسلامی ایران را جدی
بگیرند.»
اما این پایان ماجرا نبود سیلویو برلوسکونی نخست وزیر
ایتالیا در ضیافت شامی بعد از نشست فائو به افتخار میهمانان خارجی شرکت
کننده در کنفرانس فائو برپا ساخته بود، احمدی نژاد را دعوت نکرد، واتیکان
نیز با اعلام اینکه پاپ به طور شخصی با رهبران کشورها دیدار نمی کند اعلام
کرد با احمدی نژاد دیداری صورت نخواهد گرفت. در پی این اتفاقات احمدی نژاد
به سرعت از ایتالیا به تهران بازگشت تا سفر اروپایی او حتی 24 ساعت هم به
طول نینجامد، مقامات ایرانی البته بعدها اعلام کردند احمدی نژاد خود به
این ضیافت شام نرفته،آنها همچنین اعلام کردند برنامه ای برای دیدار با پاپ
و مقامات ایتالیایی نداشته اند.
سرزمین شکلات
حضور
احمدی نژاد در ژنو و سخنرانی وی در اجلاس ضدنژادپرستی «مروری بر دوربان»
که به نام دوربان-2 شناخته می شود آخرین سفر احمدی نژاد به یک کشور
اروپایی است.
احمدی نژاد در حالی در این اجلاس شرکت کرد که تنها
رئیس جمهوری میهمان در آن اجلاس بود. وی برای شرکت دراین اجلاس به شدت
مورد انتقاد گروه های سیاسی قرار گرفته بود تا جایی که کیهان از طرفداران
وی با توطئه خواندن این اجلاس احمدی نژاد را به ماندن در ایران و عدم شرکت
در اجلاس دوربان تشویق کرد ولی احمدی نژاد در این اجلاس که به شدت تحت
پوشش رسانه های دنیا و مورد توجه آنها بود اقدام به سخنرانی کرد.
در
واکنش به سخنرانی وی که با حمله به اسرائیل و نژادپرست خواندن این رژیم
توام بود،نمایندگان کشورهای اروپایی از جمله انگلیس، فرانسه و آلمان حین
سخنرانی وی از این اجلاس خارج شوند و تنها تعدادی از کشور های عربی و
آفریقایی به ادامه سخنرانی احمدی نژاد گوش دهند.البته کشورهایی چون هلند،
استرالیا، اسرائیل و آمریکا از پیش اعلام کرده بودند به علت حضور احمدی
نژاد در این اجلاس و همین طور اعتراض به متن احتمالی بیانیه نهایی در آن
حضور نخواهند یافت.
بان کی مون دبیرکل سازمان ملل درباره صحبت های
احمدی نژاد گفت: «این گفته ها دقیقاً عکس آن چیزی است که ما از طریق این
کنفرانس می خواهیم به آن برسیم. من این امر را که رئیس جمهوری ایران از
این محفل برای مقصر دانستن، ایجاد نفاق و تحریک اذهان استفاده کرده، محکوم
می کنم.»نیکلا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه نیز ضمن محکوم کردن سخنان احمدی
نژاد ادعا کرد: «این سخنرانی، فراخوانی غیرقابل قبول در جهت ایجاد تنفری
نژادپرستانه بوده است.
وی مدعی شد: رئیس جمهوری ایران آرمان ها و
ارزش های بیانیه حقوق بشر را زیر پا گذاشته است بدین شکل حضور احمدی نژاد
رئیس جمهوری ایران در چهار سال گذشته در اروپا به همین چند ساعت ختم شد.
در خصوص تاثیر سخنرانی های احمدی نژاد طی سفرهای خارجی خود، الویری سفیر
سابق ایران در اسپانیا گفته است: «در هیچ مقطعی به اندازه ماه های آخر
دوره سفارتم در اسپانیا تا این اندازه به من سخت نگذشته بود زیرا اقدامات
و اتفاقات درون کشور بعضاً قابل توجیه نبودند. به عنوان نمونه به دلیل
افسانه خواندن جریان هولوکاست یا ادعای محو کردن اسرائیل از صفحه روزگار
مورد سوال واقع می شدیم که آیا باید مردم اسرائیل را به دریا بریزیم؟
همیشه در اسپانیا تظاهرات به نفع فلسطین برگزار می شد اما بعد از طرح این
موضوعات از طرف رئیس جمهوری ایران، اولین تظاهرات در این کشور به نفع
اسرائیل انجام شد. به رغم سفرهای خارجی زیاد، از نظر دیپلماسی در وضع
مطلوبی به سر نمی بریم.»
سرزمین ابریشم سرخ
چین
بزرگ ترین خریدار نفت ایران است و بزرگ ترین شریک تجاری ایران به حساب می
آید و به گفته کارشناسان مسائل بین الملل هر چند یک ابر قدرت نیست اما
تنها قدرت قابل مقایسه با آمریکا به حساب می آید و ایران با توجه به حضور
این کشور در شورای امنیت سازمان ملل و دارا بودن حق وتو و قدرت نفوذ این
کشور در سطح دنیا و در مسائل دیپلماتیک رقابت دیرینه این کشور با آمریکا
برای این کشور اهمیت زیادی قائل بوده است. با این وجود احمدی نژاد تنها دو
سفر به این کشور داشته است. اولین سفر برای شرکت در اجلاس شورای همکاری
های شانگهای و البته به عنوان عضو ناظر بوده است و دیگری برای افتتاحیه
بازی های پارالمپیک معلولان در چین بوده است که این دیدار با حاشیه هایی
نیز همراه بود.
سفرهای رئیس جمهوری ایران به مهم ترین کشور حامی
خود به این دو سفر کوتاه ختم شده است. کشوری که باید از ایران در قبال
فشار های آمریکا در برابر ایران مقاومت کند. کشوری که با آمریکا سالانه
بالغ بر 300 میلیارد دلار معامله تجاری دارد. البته چین در تمامی مراحل
تصویب تحریم ها علیه ایران نه تنها از قدرت وتوی خود استفاده نکرد بلکه به
تمامی آنها رای مثبت نیز داده است.
قدرت های نوخاسته
بسیاری
از کارشناسان امور بین الملل کشور های هند و برزیل را نیمه ابر قدرت های
نوخاسته دنیای آینده معرفی می کنند. آنها هم از منابع مادی کافی، هم از
منابع انسانی لازم و همین طور از دموکراسی نهادینه شده ای در خاک خود بهره
مند هستند. و همین طور قدرت های بزرگ منطقه خود به حساب می آیند که حتی
ایالات متحده آمریکا حساب ویژه ای برای ادامه و گسترش روابط با این کشور
ها در نظر دارد که نمونه آن قرارداد اتمی بین دولت هند وآمریکا در آخرین
روزهای دولت بوش و حمایت آمریکا از ساخت تاسیسات اتمی برزیل است. از این
رو روابط با این کشور ها از لحاظ ایجاد توازن قوا در برابر آمریکا و حتی
اسرائیل در منطقه برای ایران بسیار پراهمیت است. اما درمیان انبوه سفر های
احمدی نژاد به کشورهایی مانند قرقیزستان، بلاروس، عمان، الجزایر،سریلانکا،
سودان و کشور های دیگری که پیدا کردن آنها روی نقشه حتی برای متخصصان
روابط بین الملل نیز مشکل است مانند جزایر قمر، گامبیا و جیبوتی. سفر
احمدی نژاد به هند منحصر به یک دیدار چند ساعته در مسیر برگشت از یک سفر
خارجی دیگر شده است.
وی سفری به برزیل نداشته است،هدف از سفر به
هند نیز بررسی مشکلات خط لوله گاز بین ایران و پاکستان و هند اعلام شد. خط
لوله ای که به خط لوله صلح معروف شده است و احداث آن با انبوهی از مشکلات
سیاسی و غیر سیاسی از قبیل تحریم های اقتصادی و تکنولوژیکی ایران و مشکلات
ژئو پولتیکی هند و پاکستان گره خرده است. احمدی نژاد در مسیر بازگشت دیدار
از کشور سریلانکا سری نیز به هند و پاکستان زد تا بتواند مشکل خط لوله صلح
را حل کند.
ایران چندین میلیارد دلار در صنعت نفت کشور سریلانکا
سرمایه گذاری کرد و هزینه ساخت نیروگاه 450 میلیون دلاری سریلانکا را
پرداخت. اما مذاکراتش با سران هند و پاکستان به جایی نرسید چرا که هنوز
قدمی برای احداث خط لوله صلح برداشته نشده است و اخباری مبنی بر خروج هند
از این پروژه به گوش می رسد تا جایی که مقامات پاکستانی اعلام کرده اند
امکان اینکه انتهای این خط لوله انتقال گاز در پاکستان باشد بسیار زیاد
است. باید به این نکته اشاره کرد که پس از دیدار چند ساعته احمدی نژاد از
هند قراردادی اتمی بین هند و آمریکا برای ایجاد چند نیروگاه هسته ای بسته
شد و دولت بوش با این کار اشتهای هند را برای همکاری با ایران در زمینه
انرژی کاهش داد.
الهه کولایی کارشناس مسائل بین الملل درخصوص
سفرهای رئیس جمهوری به کشورهای حوزه آسیایی معتقد است: «نکته ای که باید
در ثمردهی این سفرها مورد توجه قرار گیرد، ضرورت اتخاذ یک رویکرد متعادل
در سیاست خارجی ایران است تا این کشورها نیز همانند کشورهای دیگر در
روابطی سازنده با ایران به تعامل بپردازند. به این ترتیب در شرایط فشار
بین المللی بر تهران توسعه روابط با کشورهای حوزه آسیای مرکزی، منافع
بیشتری را برای این کشورها به نسبت ایران در پی دارد و با افزایش فشار
جهانی بر ایران، بهره گیری این کشورها از چنین رابطه ای نیز افزایش می
یابد.»
کولایی می افزاید: «این نوع سفرها زمانی می تواند آثار
قابل بهره برداری برای ایران داشته باشد که رویکردی متوازن صورت پذیرد نه
در شرایط اعمال فشار. در نهایت این سفرها بیش از آنکه در تامین منافع
ایران کارساز باشد به تامین منافع کشورهای دیگر یاری می رساند.»
قاره سیاه
احمدی
نژاد سفرهایی به کشورهایی در قاره آفریقا داشته که بعضاً به مثابه کلاس
درس جغرافیای جهان برای کارشناسان امور بین الملل بوده است. کشور هایی
مانند جزایر قمر که 800 هزار نفر جمعیت دارد ولی نکته قابل توجه آن کشور
این است که رئیس جمهوری این کشور در ایران درس طلبگی خوانده و شاگرد مصباح
یزدی بوده است. یا سفرهای دیگری به کشورهای گامبیا، جیبوتی و کنیا از این
دست هستند.
دولت احمدی نژاد همواره در توجیه نادیده گرفتن اروپا و
آمریکا در سیاست خارجی دولتش گفته است: «تمام دنیا اروپا و آمریکا نیست و
تمامی کشور ها در سازمان ملل یک رای دارند.» اما چیزی که در مورد روابط
ایران با کشورهای آفریقایی به چشم می آید این است که دولت احمدی نژاد حتی
با یک دولت تاثیرگذار و قدرت منطقه ای در آفریقا نیز دیدار نداشته و به آن
کشور سفر نکرده است. لیست کشورهای میزبان احمدی نژاد از نام کشورهای
تاثیرگذار منطقه مانند آفریقای جنوبی، نیجریه، مراکش و مصر خالی است و
تنها الجزایر کشوری که درشمال آفریقا یک قدرت درجه دو به حساب می آید
میزبان وی بوده است.
پس از آن احمدی نژاد به کشور قمر با جمعیت
800 هزار نفر سفر کرد؛ کشوری که «سامبی» رئیس جمهورش زمانی در ایران شاگرد
مصباح یزدی بوده است. کشوری که رئیس جمهورش در سفری که چندی پیش به ایران
داشت حتی هواپیمایی که بتواند از آفریقا تا ایران را بپیماید نداشت و طبق
خاطرات نزدیکان احمدی نژاد که در سایت رجانیوز وابسته به دولت نهم عنوان
شده احمدی نژاد شخصاً دستور داده یک هواپیمای فالکون به آفریقا رفته و او
را به ایران بیاورد.
در این سفر احمدی نژاد دو سند همکاری پیرامون
لغو نیاز روادید سیاسی و خدمت و همچنین تعهدی مبنی بر ساخت یک موسسه فنی
حرفه ای در این کشور به امضا رساند.
رفقایی آن سوی اقیانوس ها
یکی
از مناطق مورد علاقه احمدی نژاد برای سفرهای خارجی کشور های آمریکای جنوبی
و دولت های اکثراً پوپولیست آن منطقه از جمله بولیوی، نیکاراگوئه و
ونزوئلا بوده است. ونزوئلا بعد از آمریکا با سه بار حضور احمدی نژاد در
این کشور بعد از ایالت متحده آمریکا رکورددار حضور رئیس دولت نهم است.
ماحصل سفرهای احمدی نژاد به کاراکاس جدا از سخنرانی های آتشین وی و چاوس
در نقد سرمایه داری و آغاز دوران افول سرمایه داری چند سند همکاری در
رابطه با تولید تراکتور، خودرو سمند، کاهش های دوره ای نفت برای بالا رفتن
قیمت نفت و حذف محدودیت روادید برای عموم شهروندان دو کشور، تاسیس بانک
مشترک و چند قرارداد نفتی بوده است. اما از سویی این سفرها و سخنرانی های
پر سرو صدای احمدی نژاد و رفیق چاوس باعث تحریک و نگرانی آمریکا پیرامون
منافعش در منطقه آمریکای جنوبی شده است.
چاوس که وی را یکی از
نزدیک ترین افراد به احمدی نژاد می دانند چندی پیش با شرکت در اجلاس مشترک
کشور های عرب و آمریکای لاتین حین سخنرانی خود از واژه مجعول «خلیج» به
جای خلیج فارس استفاده کرد و فردای آن روز عازم ایران شد و در آغوش گرم
احمدی نژاد قرار گرفت. از دیگر کشور های میزبان احمدی نژاد درمنطقه
آمریکای جنوبی، رفیق مورالس در بولیوی بوده است.
وی که با
پشتیبانی کشاورزان «کوکا»ی این کشور به قدرت رسید نیز هم راستا با احمدی
نژاد و چاوس دست به موضع گیری هایی علیه آمریکا زد. در همین راستا هرمیداس
باوند کارشناس مسائل بین الملل گفته است ایران هیچ نفع کوتاه مدت یا
بلندمدتی در کشور های آمریکای لاتین ندارد. از سوی دیگر برخی مقامات
آمریکایی با افزایش روابط ایران و کشور های آمریکای لاتین مدعی افزایش
نفوذ حزب الله لبنان در این منطقه شدند و حتی روزنامه لس آنجلس تایمز در
گزارشی در این باره نوشت: «به تازگی خطوط هواپیمایی خط هوایی مستقیمی از
تهران به کاراکاس پایتخت ونزوئلا ایجاد کرده که توقفی نیز در لبنان
دارد.... این روزها شنیدن زبان عربی در خیابان های کاراکاس دیگر عجیب
نیست... حتی از ایرانی و مقامات حزب الله لبنان برای ورود به ونزوئلا ویزا
خواسته نمی شود.»
همسایه ها
یکی از مهم ترین
ارکان سیاست خارجی هر کشور گفت وگو و هماهنگی با کشورهای همسایه است. به
خصوص در منطقه پرآشوب خاورمیانه این امر از اهمیت بیشتری برخوردار می شود.
منطقه ای که هنوز بسیاری از کشور های آن دارای مشکلات مرزی هستند.
احمدی
نژاد در دوران ریاست جمهوری خود یک بار به عراق سفر کرد. سفری که می توان
در کل آن را تا حدودی مثبت ارزیابی کرد. وی در این سفر با طالبانی همین
طور نوری مالکی نخست وزیر عراق دیدار و درباره مسائل دوجانبه گفت وگو کرد.
احمدی نژاد بعد از این دیدارها به خبرنگاران گفت: «در این مذاکرات مسائل
مختلفی از جمله انرژی، نیرو، نفت، حمل ونقل، صنعت، تجارت، گردشگری، سرمایه
گذاری و امنیت مطرح شده و دو طرف توافقات خوبی با هم داشته اند.» به نظر
می رسد روابط ایران و عراق پس از فروپاشی نظام صدام روبه بهبودی بوده است
اما در آن میان مشکلاتی مبنی بر گلایه های گاه وبی گاه مقامات عراقی از
نفوذ ایران در کشورشان یا اتهاماتی مبنی بر تجهیز شبه نظامیان در عراق
وجود دارد حتی طالبانی چندی پیش اعلام کرده بود قطعنامه 598 که منجر به
آتش بس جنگ ایران و عراق شده را قبول ندارد و این قرارداد تحت فشار به
عراق تحمیل شده است.
از سوی دیگر کشوری مثل کویت موفق به دریافت
حداقل بخشی از غرامت های جنگ عراق و کویت شده است اما احمدی نژاد در این
راستا هیچ اقدامی انجام نداده و همین طور ایران در زمینه سرمایه گذاری
درعراق به شدت از دیگر رقبا عقب افتاده است. تاجایی که سرمایه گذاری ترکیه
در عراق به مرز 10 میلیارد دلار رسیده اما این رقم برای ایران چیزی حدود
دو میلیارد دلار در قالب وام است و البته نکته مهم دیگر آنکه از دو هفته
پس از سفر محمود احمدی نژاد به عراق و اهدای یک میلیارد دلار به دولت این
کشور برای بازسازی عراق، این کشور با امضای بیانیه 17 کشور عرب برای بازپس
گیری جزایر سه گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از ایران، به جمع
کشورهای عربی پیوست که ایران را «اشغالگر» می دانند.
احمدی نژاد
در سفری که به کابل داشت دیداری با مقامات بلندپایه افغانستان، ایرانی های
مقیم، علمای شیعه و سنی افغانستان داشت و پس از آن به ترکمنستان رفت. در
این سفر، چهار تفاهمنامه همکاری امضا و سپس وارد قرقیزستان شد و با شورای
علمای قرقیزستان، محققان و ایران شناسان آن کشور دیدار کرد.
اعراب منطقه
یکی
از پرچالش ترین دوران های روابط ایران با اعراب منطقه را می توان چهار سال
گذشته دانست تا جایی که ایران و مصر به بگومگوی شدید رسانه ای پرداختند.
مراکش روابط خود را با ایران قطع کرد، عربستان سعودی اعلام کرد اعراب باید
علیه ایران متحد شوند.
امارات ادعای خود را مبنی بر مالکیت جزایر سه گانه با گستاخی بیشتری اعلام می کند.
وضعیت
روابط دیپلماتیک با بحرین تا سر حد تنش پیش رفت. در این میان احمدی نژاد
دوبار سفر به عربستان داشته است. یک بار برای شرکت در مناسک حج و دیگری
برای «گسترش روابط فی مابین». اما دستگاه دیپلماسی وی ناتوان از این بود
تا مشکل اخیر زائران ایرانی را در این کشور حل کند. وی همچنین در سال های
اولیه ریاست جمهوری خود سفری به امارات متحده عربی داشت تا به نوعی بتواند
مشکل ادعاهای این کشور را مبنی بر مالکیت جزایر سه گانه حل کند ولی با
توجه به بیانیه و سخنرانی های پیاپی مقامات این کشور و همین طور قطعنامه
های کشورهای عرب حوزه خلیج فارس دراین مورد سفر وی نیز بی تاثیر بوده است.
این
اولین سفر رئیس جمهوری ایران به امارات متحده بود؛ تنش های موجود بین دو
کشور به دلیل ادعا های واهی طرف اماراتی مبنی بر مالکیت جزایر سه گانه از
موانع بروز این سفر در گذشته است. وی در کنفرانسی خبری در همین سفر بود که
رئیس جمهوری ایران، آمادگی دستگاه دیپلماسی را برای احداث سفارتخانه تا
بعدازظهر همان روز در مصر اعلام کرد و افزود: «عقیده داریم مردم این کشور
سرمایه ای برای دنیای اسلام هستند و رابطه بین ایران ومصر به نفع صلح و
امنیت جهانی است»
اما این اظهارات با واکنش سرد مقامات مصری روبه
رو شد وتا این لحظه ایران سفارتی در مصر ندارد. پس از امارات، احمدی نژاد
عازم عمان شد و از ملت ایران «سرمایه بشریت» یاد کرد و در دیدار با پادشاه
عمان خواستار پیشقدم شدن ایران و عمان در برقراری صلح و آرامش در منطقه
شد.از سفر های پرحاشیه احمدی نژاد به کشور های عربی منطقه می توان به سفر
دو روزه وی به قطر برای شرکت در اجلاس سران کشور های شورای همکاری خلیج
فارس نام برد. احمدی نژاد در این سفر در کنفرانسی شرکت کرد که در قطعنامه
پایانی آن به مالکیت اماراتی سه جزیره ایرانی تاکید شد و وی زیر پوستری با
حکام کشور های منطقه عکس گرفت که نام جعلی خلیج بر آن حک شده بود. احمدی
نژاد سفری چند ساعته نیز به بحرین داشته است.
احمدی نژاد درباره
سفر خود به این کشور به خبرنگاران گفته بود: «به تازگی، پادشاه بحرین دچار
کسالت شده و اینجانب برای عیادت و پیگیری روابط دو جانبه ایران و بحرین به
آن کشور سفر می کنم.»احمدی نژاد سه سفر به کشور سوریه هم پیمان عرب و سنتی
ایران داشت.
صادق خرازی معاون سابق وزارت امور خارجه و کارشناس
مسائل سیاست خارجی نیز در ارتباط با سفرهای رئیس جمهوری به برخی کشورهای
عربی چنین اظهارنظر می کند: «امارات پایگاه امنیتی و نظامی آمریکا و
رفتارش فوق العاده خطرناک است.دیگر کشورهای عرب منطقه هم سابقه چندان خوشی
ندارند که بخواهیم به آنها اعتماد کنیم.
به عقیده من رفت و آمد در
هر سطحی خوب و لازم است اما اگر به صرف سفر این رفت و آمدها صورت گیرد
چندان معنایی ندارد و صرف حرف زدن نیز مشکلی را حل نمی کند. این سفرها و
صحبت ها باید منتج به نتیجه و باعث تغییر رفتارها و گفتارها شود که خیلی
مشهود نیست.»
