دوشنبه 24/1/1388 - 22:43
-0 تشکر
105833
داریم پیر میشیم
جمعیت ایران در سال ۸۰ به نرخ رشد جمعیتی كشورهای توسعه یافته نزدیك شد و توانست در زمینه كنترل جمعیت از تمامی كشورهای منطقه پیشی گیرد.
در واقع كنترل موالید یكی از برنامه های موفقی بوده كه در كشور ما به خوبی پیش رفته و به نتیجه رسیده است و اكنون خبر نزدیك شدن میانگین نرخ رشد جمعیتی ما به كشورهای توسعه یافته ای مثل آلمان یك اتفاق خوب محسوب می شود. از سوی دیگر نرخ امید به زندگی نیز همچنان در حال سیر صعودی است كه باز می تواند در نوع خود تأكیدی بر رشد و توسعه بهداشت و نیز بالارفتن استانداردهای امنیت روانی افراد در جامعه، كم شدن استرس و اضطراب های ناشی از بحران های اجتماعی و.// باشد. در یك كلام به واسطه فرهنگسازی درست و بهره وری از امكانات، از یك سو زاد و ولد كم شده و از سوی دیگر میزان مرگ و میر نیز در حد قابل توجهی پائین آمده و میانگین سنی افراد همچنان در حال بالارفتن است. بنابراین با یك حساب سرانگشتی می توان پی برد كه در آینده ای نه چندان دور جمعیت كشور ما پیر خواهد شد و جامعه هر چه سریع تر باید مقدمات رفع مسائل و مشكلات پیرزنان و پیرمردان را فراهم كند.
اكنون در كشورهای توسعه یافته امكاناتی چون شهرك های سالمندان، خانه های هوشمند، اولویت های قانونی در حقوق شهروندی، خدمات رایگان شهری، اردوهای تفریحی و.// بدون هیچ چشمداشتی در اختیار سالمندان قرار می گیرد تا امنیت روانی، اقتصادی و اجتماعی آنها آینده روشنی را پیش روی جوان ترها قرار دهد. سیدكاظم ناجی كارشناس مسائل اجتماعی با توضیح در مورد خانه های هوشمند و شهرك های سالمندان می گوید: «شهرك های سالمندان، شهرك هایی است كه در آن پارامترهایی از جمله سكوت، آرامش، تردد كمتر وسایل نقلیه، دسترسی آسان به پزشك، امنیت و امكانات تفریحی و رفاهی در نظر گرفته می شود. در این شهرك ها، منازل، منازل هوشمندی هستند كه در موقعیت های خاص و با توجه به نیازهای مختلف سالمندان می توانند كارایی های مختلفی را از خود بروز دهند. به عنوان مثال این خانه ها آن طور كه من خوانده ام حمام های هوشمندی دارند كه در صورت سكته فرد داخل حمام می توانند به سرعت مراكز ذیربط را باخبر سازند و یا این كه اجاق گاز و آبگرمكن ها برای پیرسالان آلزایمری طوری طراحی شده كه در مواقع ضروری خود به خود خاموش شوند، كلیدهای برق درشت و رنگی هستند تا اگر چشم فرد ضعیف شد خیلی زود بتواند آنها را پیدا كند.
جالب تر این كه دمای داخل اتاق هم به نسبت نیاز افراد به سرما و گرما خود به خود تغییر می كند و./.» وی در ادامه می افزاید: «این گونه امكانات خاص و البته امكانات وسیع تر در سطح جامعه از موارد قانونی گرفته تا مسائل مالی و معیشتی همه و همه سبب می شود سالمند در یك وضعیت روحی خوبی قرار گیرد. وقتی او روحیه خوبی برای ادامه حیات داشت چند هدف با هم به دست می آید؛ اول آن كه ما ناخودآگاه به جوانترها می گوییم كه شما هم امید به زندگی، كار و تلاش داشته باشید، چون آینده روشنی در انتظار شماست و شما هم روزی پس از پایان تلاش هایتان در جامعه دارای همین جایگاه خواهید بود، دوم آن كه به خود افراد سالمند این امكان را داده ایم كه در سال های پایانی عمر هم به حال جامعه مفید باشند، چون مطالعات نشان می دهد در صورت برآورده شدن نیازها سن سالمندی نه تنها سن بازنشستگی از همه امور- آن گونه كه ما تعریف می كنیم- نیست بلكه برعكس می تواند سن به نتیجه رساندن تلاش های یك عمر باشد. نمی دانم پژوهشی در این زمینه صورت گرفته یا خیر، اما در یك نظر كلی می توانم بگویم بسیاری از محققان جهان، نویسندگان و هنرمندان بهترین كارهایشان و نتیجه كارهایشان در همین سن فرصت ظهور و بروز پیدا می كند.»
كارشناسان اعتقاد دارند فعالیت فكری در طول دوران جوانی و نوجوانی به ویژه مطالعه هدفمند می تواند از بسیاری مشكلات دوران سالمندی جلوگیری كند. این گونه مشكلات می تواند در بخش های مختلفی از جمله مشكلات ذهنی و فكری مثل فراموشی و مشكلات روحی مثل تغییر روحیه و.// دسته بندی شود. بنابراین اگر ما می خواهیم در سال های ۲۰۵۰ جمعیت سالمند فرهیخته و سالمی داشته باشیم از هم اكنون باید به فكر بالا بردن سطح مطالعه جوانان، تعمیق فرهنگ آموزش، كنترل بهداشت و غیره نیز باشیم. بدون تردید جمعیت سالم، هوشمند و سرزنده جوان امروز سال ها بعد می تواند به عنوان جمعیت سالخورده، سلامت، هوشمندی و سرزندگی و پویایی خود را حفظ كند. در غیر این صورت صرفاً به دلیل تغییر نسل ها و تغییر بافت جمعیتی جامعه، مسائل و بحران ها جابه جا خواهند شد. به عنوان مثال بحران پیران به جای بحران جوانان، افسردگی سالمندان به جای.// و.///
● نگاهی به آمار
در حال حاضر بیش از ۴ میلیون و پانصدهزار نفر سالمند در جامعه زندگی می كنند كه طی ۱۷ سال آینده دو برابر خواهد شد و جمعیت ۶۰ ساله های ایران در سال ۱۴۰۰ شمسی ۹ میلیون نفر تخمین زده می شود.
تا سال ۱۹۶۶ متوسط سن جمعیت ایران ۱۶ سال و ۸ ماه بوده كه ۳۰ سال بعد و در سال ۱۹۹۶ به ۱۹ سال و ۴ ماه رسیده و این سیر صعودی میانگین سنی ۳۲سال و دو ماه را در سال ۲۰۲۰ پیش روی ما قرار می دهد.
در حال حاضر ۱۰ هزار سالمند در مراكز شبانه روزی نگهداری می شود و نگهداری هر یك از آنها ماهانه بیش از۲۰۰ هزار تومان برای دولت هزینه دارد. گفتنی است ۶۰ درصد سالمندانی كه در این مراكز مقیم هستند زنان هستند و این در حالی است كه براساس تحقیقات علمی زنان بیش از مردان عمر می كنند. به عبارت دیگر از اظهارنظر فوق می توان نتیجه گرفت اگرچه زنان بیش از مردان عمر می كنند اما به دلیل عدم امنیت مالی، فرهنگی، روانی و.// برای كلیت سالمندان، به ویژه زنان، گرایش به سمت استفاده از امكانات دولتی فزونی می گیرد.
متأسفانه ۱۵ درصد سالمندان كشور به تنهایی زندگی می كنند و ۴۰ درصد سالمندان زن در زمینه امرار معاش و مسكن با مشكل جدی روبه رو هستند. در همین زمینه گفتنی است ۸۰ درصد زنان سالمند كشور بیكار و ۶۰ درصد آن ها بدون همسرند. حاصل یك پژوهش حاكی از آن است كه ۷۴ درصد از سالمندان كشور ما میزان درآمد خود را برای امرار معاش ناكافی دانسته و ۲۶ درصد به كار درآمدزا به طور مستقیم و ۱۷/۵ درصد به كار غیردرآمدزا به طورغیرمستقیم مثل نگهداری كودكان در منزل اشتغال دارند.
همانگونه كه ملاحظه كردید، تنها اتكای سالمندان به فرهنگ غنی احترام و تكریم سالمند نزد خانواده های ایرانی است، اما با در نظر نگرفتن چنین نقطه اتكای قدرتمندی از نظر امكانات اجتماعی تقریباً نقطه روشنی وجود ندارد. رسول میرسلیمی شهروند تهرانی در ارتباط با تعامل نگاه دولتی و فرهنگ عامه می گوید:
«خوشبختانه تكریم به سالمندان در فرهنگ دیرینه ما جایگاه خاصی دارد به گونه ای كه می توان ادعا كرد در این زمینه یك كشور ویژه و یك ملت ویژه هستیم.
ما از قدیم یاد گرفته ایم كه احترام به بزرگسالان بویژه پدران و مادران پیر برای زندگی ما بركت می آورد و بی احترامی به آنها شیرازه زندگی مان را از هم خواهد پاشید.
دین مبین اسلام هم در این زمینه تأكید زیادی دارد تا آنجا كه بهشت را زیرپای مادران می داند و رضایت پدر و مادر را از فرزند كلید سعادت. بنابراین فرهنگ ما با دو منبع غنی اسلامی- ایرانی جایگاه خاصی را برای سالمندان در جامعه و خانواده در نظر می گیرد.»
وی در ادامه می افزاید: «با این همه باید همگام با زندگی و قواعد جدید مدنیت پیش رفت، یعنی ما می توانیم امكانات جامعه شهری و امكانات ملی را با امكانات فرهنگی كه از گذشته داریم پیوند بزنیم تا همچون گذشته این موقعیت ویژه را حفظ كرده باشیم، به هر حال خانواده و فرهنگ عامه كار خودش را می كند و جامعه هم باید كار خودش را انجام دهد.»
سید كاظم ناجی در این باره می گوید: «در جوامع توسعه یافته اگر چه می توان گفت تا حدودی تكریم به سالمندان ریشه عمیق فرهنگی ندارد- لااقل آنچنان كه بشود با فرهنگ ما مقایسه كرد- اما حقوق شهروندی این كاستی را اگر وجود داشته باشد پوشش می دهد و همه نیز بدان احترام می گذارند به عبارت دیگر در جامعه ما نفس سالمند بودن مورد احترام است، طوری كه هنوز هم آخرین حرف را ریش سفیدان می زنند و مشكلات را حل می كنند بویژه در چارچوب خانواده ها؛ اما در جوامع توسعه یافته به خود قانونی كه به نفع سالمندان شكل گرفته احترام گذاشته می شود یعنی جامعه ما انسانی تر و جامعه غرب قانونی تر و مدنی تر با این موضوع برخورد می كند.» وی در ادامه عنوان می كند: «به عنوان مثال در متروی ما اگر پیرمردی وارد شود، بالاخره یك نفر بلند می شود و جایش را به او تعارف می كند كه بنشیند اما در غرب می گویند فلان صندلی و فلان صندلی مخصوص مسن ترهاست و كسی غیر از آنها نمی تواند در آن جا بنشیند كه در مورد معلولان هم همین قاعده وجود دارد.
یا آن كه كارت های ویژه ای برای سالمندان صادر می شود تا در مواقع ضروری آن را نشان دهند و از مزایایش بهره مند گردند. به عنوان مثال رایگان بودن سینما، اتوبوس و.// البته این را هم اضافه كنم كه در كنار حمایت های حقوقی و قانونی دولت، انجمن های بسیاری هم كار می كنند و برخی از این انجمن ها هم شكل خیریه دارد و باری بر دوش دولت نمی گذارند كه این مسئله در كشور ما هم چندان جدی شكل نگرفته است.
قطعاً پیرسالی جمعیت تبعات و تأثیرات زیادی از خود بر جای می گذارد كه صرفاً با تكریم به سالمندان حل نمی شود، یعنی یك روی سكه موضوع تكریم و آمادگی جامعه برای خدمات بهینه به آنهاست اما روی دیگر سكه تبعاتی است كه از پیرسالی در جامعه باقی می ماند به عنوان مثال پائین آمدن قدرت كار، كم شدن نیروی انسانی فعال و شاغل و.// این پدیده در جوامع توسعه یافته گاه بحران های بزرگی آفریده كه مدیران آن جامعه را حتی به واسطه مهاجرپذیری بیش از حد مجبور به تغییر بافت جمعیتی كرده است.
| | |
|
| :: منبع : روزنامه ایران |
