| آشنایی با واژگان و اصطلاحات دانشگاهی: |
| گـروه آزمـایشی: |
| منظور از گروه آزمایش یكی از گروههای آزمایشی سازمان سنجش آموزش كشور در امتحانات سراسری دانشگاهها است كه داوطلبان را بر حسب رشته‌های انتخابی به گروههای خاص تقسیم می‌كند. این گروه ها عبارتند از : |
| - علـوم ریاضی و فنـی 2- علـوم تجربی 3- علـوم انسـانی 4- هنر 5- زبان های خارجی |
| همچنین رشته‌های مختلف تحصیلات تكمیلی و مقاطع بالاتر به جای گروه های آزمایشی فوق به گروه های علوم انسانی ، علوم پایه ، علوم پزشكی ، فنی و مهندسی ، كشاورزی و هنر تقسیم می شود. |
| رشته امتحانی : |
| هر داوطلب با توجه به نوع مدرك تحصیلی و تنها بر اساس میزان علاقه‌مندی خود به رشته یا رشته‌های تحصیلی دانشگاهی و مؤسسات آموزشی عالی می‌تواند فقط در یكی از چهار گروه آزمایشی و یا در یك كد رشته امتحانی ثبت‌نام و در آزمون آن شركت نماید. |
| رشته : |
| رشته، یكی از شعب فرعی از گروههای علمی (علوم پزشكی، علوم انسانی، علوم پایه، فنی مهندسی، كشاورزی هنر، تربیت معلم و علمی- كاربری) است كه از لحاظ موضوع كاملاً مشخص است و از دیگر موضوعات متمایز بوده، حداقل به یك كارایی مشخص می‌انجامد. |
| دروس مشترك در دو رشته متفاوت نباید از 30 درصد كل واحدها در هر رشته تجاوز كند. برای نمونه، موارد زیر جزو رشته‌های منشعب از گروه علمی علوم انسانی است: حقوق، علوم سیاسی، اقتصاد، ادبیات. |
| گرایش : |
| هر یك از شعب یك رشته كه بیانگر یك تخصص باشد، گرایش نامیده می‌شود. اختلاف دروس در دو گرایش از یك رشته نباید از 7 درصد كل واحدهای رشته كمتر و از 30 درصد كل واحدها بیشتر باشد. بعنوان نمونه رشته روان شناسی داری گرایشهای روان شناسی بالینی ، روان شناسی كودكان استثنایی، روان شناسی عمومی و روان شناسی صنعتی و سازمانی است. |
| مقطع تحصیلی (دوره) : |
| مقطع تحصیلی، نشانگر طول مدت تحصیل و نوع مدرك اعطایی در پایان تحصیل است، مانند كاردانی (فوق دیپلم) كارشناسی (لیسانس)، كارشناسی ارشد (فوق لیسانس یا دكترای حرفه‌ای) و دكترای تخصصی(PhD) |
| سال تحصیلی : |
| هر سال از دو نیمسال تحصیلی یا از دو ترم و درصورت نیاز یك دوره تابستانی تشكیل می‌شود. |
| نیمسال تحصیلی : |
| مدت زمان چهار ماه و نیم آموزش را كه در طول 17 جلسه و طی 17 هفته انجام می‌پذیرد، یك نیمسال تحصیلی گویند كه به یك ترم تحصیلی نیز موسوم است. |
| دوره تابستانی : |
| هر دوره تابستانی شامل 6 هفته آموزش است. تعداد واحدهای انتخابی در دوره تابستانی حداكثر 6 واحد درسی است. |
| دوره تحصیلی (مقطع تحصیلی) |
| یك دوره كامل تحصیلی است كه طی آن دانشجو، وارد دانشگاه شده، یك رشته خاص تحصیل كرده، در نهایت به اخذ یكی از مدارك تحصیلی معتبر (كاردانی، كارشناسی، كارشناسی ارشد، دكترای حرفه‌ای و یا دكترای تخصصی) نایل می‌گردد. |
| دوره كاردانی : |
| دوره كاردانی (فوق دیپلم) پایین‌ترین مقطع تحصیلی آموزش عالی است كه به اعطای مدرك بالاتر از دیپلم و پایین‌تر از كارشناسی، به نام مدرك كاردانی (فوق دیپلم) می‌انجامد. ضوابط حاكم بر دوره‌های كاردانی با وجود اشتراك با دوره‌های كارشناسی (به خصوص كارشناسی ناپیوسته) ، دارای مقررات ویژه خود نیز می باشد. به عنوان نمونه حداكثر طول دوره و واحدهای كاردانی ، به ترتیب بین 68 تا 72 واحد و سه سال می باشد. |
| دوره كارشناسی ارشد ( ناپیوسته- پیوسته) : |
| دوره كارشناسی ارشد (فوق لیسانس) یكی از دوره های آموزش عالی بالاتر از دوره كارشناسی است كه سرانجام به اعطای مدرك كارشناسی ارشد در رشته مربوطه منتهی می گردد. محتوای آموزشی در این دوره ، مجموعه ای از مطالب نظری ، آزمایشگاهی و عملی است كه نسبت به دوره های قبل از انعطاف بیشتری برخوردار بوده ، با تاكید بر پژوهش و تحقیق سعی می شود كارایی و مهارت لازم را در گرایش تحصیلی مورد نظر تامین كند. |
| دوره كارشناسی ارشد به دوره كارشناسی ارشد پیوسته و ناپیوسته تقسیم می گردد كه از جهت شرایط ورودی ، طول مدت دوره و تعداد واحدها ، نمره قبولی و سایر ضوابط آموزشی با یكدیگر متفاوت هستند. به عنوان نمونه طول دوره كارشناسی ارشد ناپیوسته حداكثر 3 سال و حداقل نمره قبولی در هر درس 12 می باشد. در حالی كه طول دوره كارشناسی ارشد پیوسته حداكثر 5/8 سال و حداقل نمره قبولی هر درس 10 می باشد. |
| دانشجوی دوره كارشناسی ارشد ناپیوسته ، تابع آئین نامه آموزشی مستقل است و دانشجوی دوره كارشناسی ارشد پیوسته، در طول تحصیل تا سقف واحدهای قابل قبول دوره كارشناسی (135 تا 140) ، تابع مقررات آئین نامه های آموزشی دوره های كاردانی و كارشناسی و در سایر دروس تخصصی و پایان نامه و... تابع آئین نامه آموزشی كارشناسی ارشد ناپیوسته خواهد شد. |
| دوره دكتری (PhD) : |
| دوره دكتری PhD بالاترین مقطع تحصیلی آموزش عالی است كه به اعطای مدرك دكترا می انجامد و مجموعه ای هماهنگ از فعالیت های پژوهشی و آموزشی است. |
| هدف از ایجاد دوره دكتری ، تربیت افرادی است كه با احاطه یافتن به آثار علمی در یك زمینه خاص و آشنا شدن با روش های پیشرفته و دستیابی به جدیدترین مبانی آموزشی و پژوهشی بتوانند با نوآوری در زمینه های علمی و تحقیقی ، در رفع نیازهای كشور و گسترش مرزهای دانش ، در رشته تخصصی خود موثر بوده ، به تازه هایی در جهان دانش دست یابند. |
| انتخاب واحد : |
| بلافاصله پس از ثبت‌نام دانشجو و تسلیم مدارك لازم، انتخاب واحد، آغاز و تا آخرین نیمسال تحصیلی تكرار می‌شود. دانشجو موظف است در هر نیمسال در زمانی كه دانشگاه اعلام می‌كند. برای انتخاب واحد به اداره آموزش مراجعه و با رعایت دروس پیش نیاز (پیوسته) و دقت كافی در ثبت شماره درس، اقدام به انتخاب واحد كند. عدم مراجعه دانشجو برای نام نویسی بدون اطلاع و عذر موجه، به منزله انصراف از تحصیل است و در صورت تاخیر یا داشتن عذر موجه ، حق انتخاب واحد و ادامه تحصیل را در آن نیمسال ندارد ، ولی آن نیمسال جزء مدت مجاز تحصیل وی محسوب می‌شود. |
| انتخاب واحد حداقل و حداكثر : |
| دانشجوی دوره‌های غیر از كارشناسی ارشد ناپیوسته و دكترای (PhD) می‌تواند در هر نیمسال تحصیلی حداقل 12 و حداكثر 20 واحد درسی را انتخاب كند. در آخرین نیمسال تحصیلی، دانشجو از رعایت شرط انتخاب حداقل 12 واحد معاف است. اگر دانشجویی در یك نیمسال، میانگین كل نمراتش حداقل 17 باشد، می‌تواند با نظر دانشگاه در نیمسال بعد حداكثر تا 24 واحد درسی را انتخاب كند. در مواردی كه دانشجو برای فراغت از تحصیل حداكثر 24 واحد باقی داشته باشد، حتی اگر مشروط باشد، با نظر دانشگاه می‌تواند تمامی واحدهای باقیمانده را در یك نیمسال انتخاب كند. تضاد واحدهایی انتخابی در دوره تابستانی حداكثر 9 واحد درسی است. دانشجوی دوره كارشناسی ارشد (ناپیوسته) مجاز است در هر نیمسال تحصیلی بین 8 تا 14 واحد درسی را انتخاب كند و در موارد استثنایی، با صلاحدید كمیتة تحصیلات تكمیلی، این تعداد می‌تواند به 16 واحد افزایش یابد. در آخرین نیمسال تحصیلی، نام نویسی دانشجو در كمتر از 8 واحد درسی بلامانع است. |
| دانشجوی دوره دكتری در مرحله آموزش موظف است در هر نیمسال تحصیلی بین 9 تا 10 واحد درسی از دروس مرحله آموزشی را انتخاب و ثبت‌نام كند، مگر آنكه كمتر از 6 واحد درسی باقی داشته باشد. |
| حذف و اضافه: |
| دانشجو می‌تواند در هر نیمسال تحصیلی فقط در مهلتی كمتر از دو هفته پس از شروع نیمسال تحصیلی حداكثر دو درس دیگر انتخاب یا دو درس انتخابی را حذف یا دو درس انتخابی خود را با دو درس دیگر جابجا كند، مشروط بر آنكه تعداد واحدهای انتخابی وی از حد مقرر تجاوز نكند. |
| حذف اضطراری: |
| در صورت اضطرار، دانشجو می‌تواند تا 5 هفته به پایان نیمسال تحصیلی مانده، فقط یكی از درسهای نظری خود را با تایید گروه آموزشی مربوط حذف كند، مشروط بر آنكه اولاً غیبت دانشجو در آن درس بیشتر از 23/0 مجموع ساعات آن درس نباشد و ثالثاً تعداد واحدهای باقیمانده وی از 12 واحد كمتر نشود. |
| حذف كلی دروس: |
| حذف كلیه درسهای اخذ شده در یك نیمسال تحصیلی، تنها در صورتی مجاز است كه بنا به تشخیص شورای آموزشی دانشگاه، دانشجو قادر به ادامه تحصیل در آن نیمسال نباشد. در این صورت، نیمسال مزبور، جزء حداكثر زمان مجاز تحصیل دانشجو محسوب خواهد شد. |
| واحد احتسابی: |
| تعداد واحدهایی كه پس تغییر رشته از سوی گروه آموزشی كل دانشگاه از دانشجو پذیرفته می‌شود و در میانگین كل وی منظور می‌گردد، واحد احتسابی می‌گویند. |
| واحد معافی: |
| به واحدهایی كه دانشجو پیش از ورود به دانشگاهی معین، در سایر موسسات مورد تایید وزارت فرهنگ و آموزش عالی گذرانده است و مورد پذیرش گروه آموزشی دانشكده و نیز آموزش كل قرار می‌گیرد، واحد معافی می‌گویند. |
| دروس اختصاصی: |
| این دروس در برابر دروس عمومی ذكر گردیده و شامل: |
| الف- دروس پایه | ب- دروس اصلی | ج- دروس تخصصی |
| دروس پایه: |
| دروسی است كه برای آماده كردن دانشجو به منظور گذراندن سایر دروس اصلی و نیز افزایش اطلاعات و تقویت بنیه علمی دانشجو و همچنین درك بهتر سایر دروس رشته تخصصی وی ارایه می گردد. |
| دروس اصلی : |
| دروسی است كه ویژه ی شاخه ها یا مجموعه های تخصصی یك رشته تحصیلی (گرایش) است. |
| دروس تخصصی : |
| دروسی است كه صرفا به منظور كاراییهای علمی و عملی یكی از شاخه ها یا مجموعه های تخصصی یك رشته تحصیلی تدریس می شود (در برخی از رشته ها ممكن است دروس اصلی و تخصصی آن رشته تحت عنوان دروس تخصصی طبقه بندی شود) |
| دروس پیوسته : |
| دروسی را كه از محتوا با یكدیگر بوده و گاهی اوقات ، انتخاب یكی منوط به گذراندن دیگری است ، دروس پیوسته گویند. این دروس از لحاظ زمانی به شرح زیر انتخاب می گردند :1- دروس پیش نیاز : دروسی مقدمه برخی دروس دیگر هستند و باید پیش از آنها انتخاب گردند.2- دروس هم نیاز : دروسی كه باید همزمان انتخاب و گذرانده شوند. |
| دروس پیش نیاز : |
| آن دسته از پذیرفته شدگان آزمون سراسری ورودی دانشگاه ها در دوره های كاردانی ، كارشناسی و كارشناسی پیوسته و ارشد ناپیوسته در همه رشته های تحصیلی كه نمره خام آنها در آزمون ورودی ، در یك یا چند درس ، به تشخیص شورای آموزشی دانشگاه پذیرنده ، از حد نصاب معینی كمتر باشد ، موظفند حسب نیاز رشته ، دروسی را كه آن دانشگاه تعیین می كند ، به عنوان دروس جبرانی یا پیش نیاز دانشگاهی اعلام و علاوه بر دروس مندرج در برنامه مصوب بگذرانند. تعیین نوع ، تعداد و ریز مواد و نحوه ارایه و زمان تدریس دروس پیش نیاز بر عهده شورای آموزشی دانشگاه پذیرنده است. |
| نمره این دروس در كارنامه دانشجو ثبت و در میانگین نمرات پایان نیمسال و همچنین در میانگین كل نمرات دانشجو ، محاسبه می شود و در مشروطی ، قبولی یا ردی دانشجو نیز تاثیر دارد. به حداكثر طول مدت دوره تحصیل دانشجویانی كه حداقل 8 واحد از دروس پیش نیاز را گذرانده باشند ، یك نیمسال تحصیلی افزوده خواهد شد. |
| شماره درس : |
| برای سهولت نام نویسی و مراجعه به برنامه ها و درس ها و استفاده از كامپیوتر در تنظیم كارنامه ها ، برای هر درس ، شماره هفت رقمی خاص در نظر گرفته شده است كه از كدهای مختلفی تشكیل شده است. |
| برنامه درسی و آموزشی : |
| شورای عالی ، برنامه ریزی درسی را بر پایه مجموعه ای متناسب از دروس عمومی ، اختصاصی (اعم از پایه ، اصلی و تخصصی) و اختیاری مربوط به هر رشته و تا سقف مجاز واحدهای درسی انجام می دهد و ابلاغ می كند. |
| دروس الزامی : |
| این دروس در برابر دروس اختیاری قرار دارند و عبارتند از دروسی كه بدون گذراندن آنها ، دانشجو نمی تواند فارغ التحصیل شود. شایان یادآوری است كه این دروس قابل جابجایی و تعویض با سایر دروس نیستند . بنابراین ، دروس عمومی و اختصاصی جزو دروس الزامی ، محسوب می شوند. |
| دروس انتخابی (اختیاری _ ستاره دار) : |
| دانشگاه ها می توانند در هر رشته به تشخیص گروه مربوطه ، تعدادی از دروس مرتبط با رشته را تعیین و به عنوان دروس انتخابی به دانشجویان ارائه دهند ، مشروط بر آنكه تعداد واحدها از سقف مجاز در هر رشته تجاوز نكند. این تعداد واحدهای اختیاری از سوی شورای عالی برنامه ریزی برای هر رشته و گرایش ، مشخص شده است. علاقمندی دانشجو ، محتوای دروس و... می تواند معیار انتخاب دروس اختیاری از سوی دانشجو باشد. |
| دروس عمومی : |
| به منظور گسترش اطلاعات و معلومات مورد نیاز دانشجویان ، فراتر از رشته تخصصی ایشان و تشویق در انجام فعالیت های ورزشی و نیز رشد بینش آنان بر اساس فرهنگ و معارف اسلامی ، دروس عمومی ارایه می گردند. |
