یک، دو، سه... پروازکن!
اشاره
* آخرش با این درس خواندن هیچی نمیشی! آخه این هم نمره است که گرفتی؟
* بچمخیلیاممیخونه، امانمرههاشخوب نمیشه! اول درسترو بخون، بعد مهمونی!
* درسترو خوندی کهداری ولمیگردی؟!
* الان تو باید خواب باشی، نه اینکه تا این موقع شب فیلم ببینی! به بابات میگم تلویزیون رو جمع کنه!..
حرفای آشنایی هستند، نه؟! من خودم زمانی که دبیرستان میرفتم، یادم هست که خانوادهام از درس خواندنم راضی نبودند. اما وقتی نمرههای خوب میگرفتم، کاری با من نداشتند. مادرم هنوز هم میگوید: «آرزو دارم نیم ساعت بشینی توی اتاق و درس بخوانی!» قرار است به کمک مطالبی که در این صفحه نوشته میشود، شما هم روش درست مطالعه را بیاموزید و هم با در پیش گرفتن روشهای جدید، خود را از شر این نوع سرزنشها خلاص کنید. علاوه بر آنکه میتوانید اوقاتفراغت نیز بهدست آورید و از آن کمال استفاده و لذت را ببرید.
یادمان باشد، میتوانیم از درس خواندن چنان لذت ببریم که بهعنوان یک تفریح به حساب آید و این احتیاجی به چراغ جادو یا معجزه ندارد. فقط نظم و پیگیری میخواهد که مطمئنم طی سالیان تحصیل بهدست آوردهاید. (به جبر روزگار و خانواده هم که شده تجربه کردهاید!) این بیت را هم در تأیید این ادعا بخوانید:
میتوان در سایهی آموختن گنج عشق جاودان اندوختن
پس پیش به سوی ذهن برتر!
قابلیتهای انسان
قبل از صحبت از مهارتها، شما باید خودتان و قابلیتهایتان را که باعث شدهاند اشرف مخلوقات باشید، بهتر بشناسید. به این قابلیتها نگاه کنید (تصویر 1).
تصویر1
دنیای بیرون، دنیای درون
دنیای بیرون شما با دنیای درونتان در رابطه است. آنچه برایتان اتفاق میافتد، تا حدود زیادی به این بستگی دارد که در درون شما چه اتفاقی میافتد. تجربهی بیرونی شما بازتاب اندیشهی درونی شماست. از بین مؤلفههای ذکر شده که برای پیشرفت و موفقیت، پرورش همهی آنها مهم است، در حوزهی مطالعه، « قدرت تمرکز» اهمیت بیشتری دارد. زیرا در نظریهی یادگیری مشاهدهای، اولین گام در یاد گرفتن، توجه به محرکهاست و در زمان مطالعه، مربوط به مطلب میباشد که با نام تمرکز مطرح میشود. اما تمرکز چیست و چگونه میتوان به آن دست یافت؟
قانون تمرکز
قدرت تمرکز را گاهی با نشانههایی از عدم تمرکز شناسایی میکنند که شما نیز در موقعیتهای مختلف آنها را تجربه کردهاید. برای مثال، شاید برایتان پیش آمده باشد که در سالن مطالعه و سکوت مطلق، دو نفر صحبت کنند، و شما که هیچوقت حساس نبودهاید، اذیت شده باشید و به قول معروف، ذهنتان آشفته و تمرکزتانبه هم ریخته باشد. قانون تمرکز میگوید: به هرچه دقیق شوید، رشد میکند.هرچه به موضوعی بیشتر فکر کنید، بیشتر بخشی از حقیقت شما میشود. این قانون تا حدودی موفقیت و شکست را توضیح میدهد. اولین مرحله در فرایند یادگیری، « توجه کردن» است که خود قسمتی از تمرکز بهحساب میآید. گفته شده است که در شروع مطالعه، ده دقیقهی اول، زمانی است که باید شرایط برای تمرکز فراهم شود.
سعی کنید تمام وسایلی را که برای مطالعه لازم دارید، قبل ازشروع آماده کنید. شاید خندهتان بگیرد اگر بگویم که در این زمان ذهن بازیگوشی میکند و سعی دارد از تمرکز و ادامهی مطالعه فرار کند. بنابراین چنین فرصتی را به این اسب لجامگسیخته ندهید. اصطلاحی است که من در مورد فکر به کار میبرم. معتقدم که فکر هم باید تحت آموزش قرار بگیرد تا بتواند با ما همکاری کند و با شرایط تطابق داشته باشد. بهترین مثال آن میتواند همین زمان مطالعه باشد. اگر شما بتوانید این ده دقیقه را با وجود وسوسهها، توجیهها و بهانههای فکر به مطالعه ادامه دهید، تا 45 دقیقه بیشترین یادگیری را از مطالب خوانده شده، خواهید داشت.
بعد از آن، این تمرکز و کارایی افت میکند. میزان کارایی ذهنی و تمرکز را با توجه به زمان در نمودار ببینید. شاید برایتان پیش آمده باشد که در حین مطالعه و مخصوصا"هنگام شروع، به این فکر بیفتید که مثلا"پاککن دم دستتان نیست؛ حال آنکه سالی یکبار هم از آن استفاده نمیکنید. ماجرا از همینجا آغاز میشود که شروع به گشتن میکنید و از بخت نامراد، مدتی طول میکشد تا آن را بیابید. این همان زمان تلفشدهای خواهد بود که خودتان را در مورد آن سرزنش میکنید. بنابراینبهفکرتانفرصتبهانهگیری ندهید. قبل از شروع مطالعه، تا جایی که میتوانید وسایل مورد نیازتان را فراهم کنید. حتی وسایلی را که ممکن است مورد نیازتان نباشد، تا جایی که مقدور است، در دسترس قرار دهید تا بتوانید بهانهجویی فکر را کنترل کنید.
یک کاغذ سفید هم دمدستتان باشد تا مطالبی را که به فکرتان میرسد، ازجمله اینکه ظهر ناهار چی دارید را بنویسید تا فکرتان تمرکزش را حفظ کند و هر لحظه در حال حدس زدن نباشد. برای اینکه مطالب گفته شده در این شماره، تا انتشار شمارهی بعدی مجله برایتان یادآوری شود، جملههایی را تدارک ببینید و بنویسد و به همراه خود داشته باشید یا جایی نصب کنید که هر روز آنها را ببینید. اینها جملههای پیشنهادی من هستند:
* برای گرفتن بیشترین نتیجه از کار خود، فکرتان را مرتب کنید.
* فکر، انگیزهی تمام کارهای این جهان است.
* اندیشهی انسانی وسیلهای است که میتواند به آرزوهای بشری پاسخ دهد.
* افسار اسب فکرتان را در دست بگیرید تا از سواری لذت ببرید.
جملههای دیگر را شما بگویید.
منبع
مجله جوان، مهر88