هنوز و امروز هم ویرانه های تخت جمشید باشکوه است،به سبب بازتاب نمایشی این آثار، مدت ها چنین گمان می رفت که تخت جمشید تنها به منظور نشان دادن زرق و برق قدرت داریوش بنا شده است.اما به کمک لوح های دیوانی درمی یابیم که تخت جمشید مرکز کل سازمان اداری پارس بوده و سررشته ی تمام امور در تخت جمشید، به هم می پیوسته.
حال به شرح تکه ی کوچکی از قوانین منظم حاکم بر ایرانِ دوره ی هخامنشی می پردازیم.
یک کارمند در سفر، همیشه گذرنامه ای ممهور به همراه داشت که در آن آمده بود که دارنده ی این گذرنامه از سوی چه کسی ماموریت دارد، چه مسیری را طی می کند و چه میزان آرد،شراب و گوشت برای مصرف خود و همراهانش باید دریافت کند.
این هزینه ها ثبت می شد بدین شکل که در ایستگاه پستی یک نفر عیلامی با گِل تازه، فوراً کلوچه ای از گِل برمی داشت و با دستانش آنرا به شکل لوح درمی آورد.سرانجام کارمند مسئول روی سمت چپ همین سطح مهر خود را می فشرد، دریافت کننده نیز نقش مهر خود را در قسمت پایین نبشته و یا اگر جای کافی نبود بر پشت لوح می گذارد.
هر عضو دربار هخامنشی، که به نحوی با سازمان اداری سر و کار داشت، می بایستی همیشه مهر خود را به همراه داشته باشد.ازینرو برخی کارمندان مهر خویش را بر گردن می آویختند.این مهرها معمولاًاز سنگ های نیمه قیمتی ساخته می شد وگاه قابی از طلا و نقره داشت.
اگر مهری گم می شد رییس تشریفات یا رییس بخش اداری آنرا بخشنامه می کرد و کارمندان را مطلع می ساخت تا مهر جدیدی را که تعیین کرده بشناسند.
حال برگردیم به کارمند مسافری که مهرش را پس از دریافت جیره بر لوح زده.وی بایددو لوح دیگر را نیز مهر می زد.زیرا از هر سند دو رونوشت نیز تهیه می شد. یک نسخه برای بایگانی محلی، نسخه ی دیگر برای بایگانی مرکز بخش و سومی مستقیماً به مرکز در تخت جمشید فرستاده می شد.این لوح ها در تخت جمشید کنترل و سپس بایگانی می شد.
توجه :این همان نظام بانکی فعلی است که وقتی می رید شهریه مدرسه و یا دانشگاهتونو واریز کنید یه فیش واریزی سه تایی بهتون می دن.اولی مال شخص دومی مال دانشگاه یا مدرسه و سومی مال بانک.
طبعاً نگهداری این لوح ها آسان نبود این لوحها را بر اساس مکان و سال طبقه بندی کرده در سبد می ریختند و سپس سبدها را در قفسه میگذاردند.و برای جلوگیری از آشفتگی ، هر سبدی برچسب خاصی داشت که در آن نام مامور مسئول و سال تحویل قید می شد.
توجه: دقیقاً مثل فایل هایی که تو بانک می بینیم دیدین؟ همون کشوهایی که پر از پرونده و کاغذ است.
امانظام کنترل شاهنشاهی هخامنشی تنها در جمع آوری و بایگانی یکایک این سندها خلاصه نمی شد.هر دو ماه یک بار بایستی گزارشی از عملکرد همه ی حوزه ها تهیه می کردند که این روند کار کنترل مرکزی در تخت جمشید را آسان تر می نمود.خوشبختانه به تصادف در میان لوح های بدست آمده این سندها موجود است.
این مطالب همانطور که قبلاً اشاره کردم از منبع بی نظیر و کاملاً علمی تحقیقاتی توسط یک پروفسور آلمانی که در رشته ی ایران شناسی تحصیل کرده گرد آمده.امیدوارم که لذت ببرید. وکتابش را بخرید و بخوانید.
هویت ما چیزیست که با ما به دنیا می آید اما افسوس بر حال کسی که از هویتش غافل باشد حتی بطور ناگاهانه.ما وظیفه داریم نژادمان را بهتر بشناسیم تا به فرزندانمان بهتر بشناسیمشان.
در آخر از شما می خواهم که نظرات خود را بیان کرده و این حقیر را در راه ایران شناسی و تاریخ شناسی یاری فرمایید.
متشکرم...
