تبیان، دستیار زندگی

در مورد مسئله موعود و امام زمان (عج) همواره شبهاتی در ذهن ماها وجود دارد

این تاپیک رو زدم تا به برخی از شبهات رایج بپردازیم

مطالب درج شده از کتاب موعود شناسى و پاسخ به شبهات نوشته علی اصغر رضوانی می باشد

1 : آیا ایجاد شك و شبهه در مسائل اعتقادى صحیح است ؟
مسلما آنچه در ابتدا به نظر مى رسد این است كه شك در دین ، بد بوده و نشانه سیاهى قلب است ؛ زیرا هدف این است كه انسان به یقین برسد.

ایمان بایستى تواءم با یقین باشد ولى شك و شبهه در جایى كه دالان و معبر خوبى براى رسیدن به ایمان و یقین باشد پسندیده است .

ایمان چیزى است كه انسان باید به آن دسترسى پیدا كند ، اما این ایمان از همان ابتدا در انسان وجود ندارد ، زیرا تا شك نكند به یقین نمى رسد. قرآن مى خواهد كه در اعتقادات وراثتى انسان شك ایجاد كند تا او را به یقین برساند.

لذا مى فرماید: اءولو كان آباؤ هم لا یعقلون شیئا و لا یهتدون ؛ (( آیا بایست آنها تابع پدران باشند در صورتى كه آنها بى عقل و نادان بودند. ))
شهید مطهرى مى فرماید:

(( ... اگر این تشكیكات وارد جامعه نشود خطر است .

اگر وارد نشود كم كم مردم آن حالت دینى شان رو به تحجر ، و نه تحجر كه رو به عفونت مى رود.

درست مثل آب كاملا صافى كه آن را در حوض قرار مى دهیم و اگر مدتى بماند مى گندد.

اگر در مردم یك حالت آرامشى باشد و بر معتقدات دین و مذهبى تازیانه شك نخورد در آن صورت عوام پیشتاز آن معتقدات مى شوند.

وقتى عوام پیشتاز بشوند دائم از خودشان چیزى مى سازند ... )) .

ولى برخى شك ها نوعى بیمارى است ، مانند وسوسه ، شك كثیرالشك در نماز ، وضو و سایر عبادات و طهارت و نجاست .

این گونه شك ها و شبهه ها نوعى بیمارى و مرض است .

زیاد شك كردن نوعى بیمارى است .

2 : آیا خداوند ضمانت كرده شخص حقیقت جو را به حقیقت برساند؟

انسانها در دوران زندگى خود معمولا از نظر شك و شبهه دچار بحران مى شوند ،

اینجاست كه انسان وضع حساسى پیدا مى كند ،

مخصوصا هنگامى كه با مجموعه اى از افكار و عقاید و آراى مخالف محیط خود و گاهى نیز با تبلیغات از راه هاى گوناگون مواجه گردد.

لذا اگر واقعا حقیقت جو باشد خداوند او را راهنمایى خواهد كرد.

خداوند متعال مى فرماید:

والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا ؛ (( و كسانى كه در راه ما جهاد و كوشش كنند البته ما آنها راه به راه هایمان هدایت خواهیم كرد. ))

ولى این بدان معنا نیست كه علما و دانشمندان هیچ وظیفه اى ندارند ، بلكه وظیفه سنگینى بر دوش آنان است

و باید به هر نحو ممكن توجیه گر عقلایى شك ها و شبهه ها باشند تا مردم خصوصا نسل جوان به سر منزل یقین برسند.

3 : وظیفه ما در برابر شبهات چیست ؟

برخى معتقدند انسان در هر سن و معلوماتى كه باشد بى هیچ قید و شرطى مى تواند به هر سخنى گوش فرا دهد.

اینان به آیه شریفه : فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه ؛ تمسك میكنند.

در صورتى كه آیه شریفه در مورد اندیشمندان و صاحب نظرانى است كه قدرت و توان تشخیص ‍ (( قول احسن )) را دارند نه هر كسى در هر سن و سال و سطحى از معلومات میتواند این چنین باشد.

چنان كه در ادامه آیه ى شریفه مى فرماید: اولئك الذین هداهم الله و اولئك هم اولواالالباب ؛

(( آنان كسانى اند كه خدا هدایتشان كرده و آنان خردمندان و صاحبان مغز و عقل اند. ))

بنابراین تا وقتى كه انسان اعتقادهایش را از منابع موثق و معتبر محكم نكرده و قدرت پاسخگویى به شبهات را ندارد ،

نباید در این وادى قدم بگذارد.

انسان باید زمان شناس باشد ، براى حال و آینده اش برنامه ریزى كند؛ نه اینكه بنشیند و هنگامى كه با شبهات بنیان كن و تبلیغات مسموم روبه رو شد به فكر چاره اى ، بیفتد بلكه مانند واكسنى كه براى پیشگیرى امراض به كودكان تزریق مى كنند ما نیز با طرح شبهات و جواب آنها به طور فشرده اطلاعى از آنها داشته باشیم تا هنگام مواجه با مخالفان خود را نباخته و توان جواب گویى را داشته باشیم .

امام صادق علیه السلام فرمود: العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس ؛ (( كسى كه زمان شناس است شبهات بر او هجوم نخواهد آورد. ))
امام على صحیح فرمود: من عرف الایام لم یغفل عن الاستعداد ؛ (( هر كسى كه روزگار خود را شناخته و زمان شناس باشد از آمادگى غافل نخواهد شد. ))

آثار بحث از مهدویت
4 : چه آثار و فوایدى بر بحث از مهدویت در این زمان مترتب است ؟

برخى بر این گمان اند كه طرح و بررسى موضوع مهدویت در این زمان امرى بى فایده است ، زیرا این موضوع مربوط به آینده ى بشریت است و آینده و اتفاقات آن امرى است مجمل و مبهم ، اما آنچه وظیفه ى ماست اینكه به تكالیف خود در عصر و زمان خود عمل كنیم زیرا هر عصر و زمانى مقتضیات خود را مى طلبد ... .
پاسخ : بحث از مهدویت در این عصر و زمان آثار و فوایدى دارد كه به برخى از آنها اشاره مى كنیم :

1- آرمان قیام و انقلاب مهدى علیه السلام یك فلسفه بزرگ اجتماعى ، اسلامى است .

این آرمان بزرگ گذشته از اینكه الهام بخش ایده و راه گشاى به سوى آینده است ، آینه بسیار مناسبى است براى شناخت آرمان هاى اسلامى .

2- نوید به برپایى حكومتى جهانى و اسلامى اركان و عناصر مختلفى دارد كه برخى فلسفى و جهانى است و جزئى از جهان بینى اسلامى است ،

و برخى فرهنگى و تربیتى است ، برخى سیاسى است و برخى اقتصادى و برخى اجتماعى است .

و برخى انسانى یا انسانى ، طبیعى مى باشد.
انسان میتواند با الگو پذیرى از برنامه هاى جامع و فراگیر حضرت در عصر ظهور به آرمان هاى واقعى اسلام نزدیك شود.

3- در طول تاریخ و در سطح جهان ، انقلاب هاى گوناگونى از قبیل فرهنگى ، سیاسى ، اجتماعى و ... صورت گرفته است ، ولى اكثر این انقلابها یا در شروع موفق نبوده و یا اینكه در مواجهه با مشكلات فراوان و مقابله با دشمنان خود نتوانسته است دوام بیاورد ... و تنها نگاه سبزى كه شیعه به مهدویت دارد مى تواند با ایجاد روحیه امید در جامعه ، مردم را از ناامیدى و یاءس برهاند.

شیعه معتقد به امام زمانى زنده و حاضر و ناظر بر اعمال خود است كه او را در مواقع حساس كمك كار خواهد بود.

این اعتقاد از جهت روان شناسى آثار عمیقى را در روحیه شیعیان خواهد گذاشت .

4- از آن جهت كه وقت تشكیل حكومت امام زمان علیه السلام مشخص نیست و هر لحظه میتواند زمان ظهور باشد ،

لذا وظیفه داریم كه نظرى به مباحث مهدویت و ظهور كرده و خصوصیات عصر ظهور و وظایف خود در آن عصر را بدانیم .

5- رسیدن به حكومت جهانى توحیدى در عصر ظهور ، شرایطى دارد كه برخى از آنها به دست خود بشر حاصل مى گردد ،

از آن جمله رسیدن بشر به تكامل همه جانبه و رسیدن به مستواى عالى فكرى است .

لذا بر ماست كه آرمانهاى اصیل اسلامى در عصر ظهور را بدانیم تا بتوانیم هر چه بهتر در نزدیك شدن آن سهیم بوده و زمینه ساز ظهور حضرت باشیم .

6- بحث از مهدویت تنها بحث از امورى نیست كه مربوط به آینده بشریت باشد بلكه بحث از امامت و مهدویت است ،

بحث از اینكه در هر زمانى باید امام معصومى موجود باشد خواه حاضر و مشهور و خواه غایب و پنهان تا حجت ها و بینات خداوند باطل نگردد.

و لذا در روایات اسلامى از رسول خدا صلى الله علیه و آله میخوانیم :

من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة ؛

(( هر كس بمیرد و پیشواى زمان خود را نشناسد مرده است از نوع مردن زمان جاهلیت . ))
بحث از مهدویت ، بحث از غیبت و فلسفه آن و آثار و بركات وجود امام در این عصر غیبت است .
و لذا بحث از مهدویت از وظایف و تكالیف شیعه در عصر غیبت است .

فلسفه حكومت عدل جهانى

5 : ضرورت برپایى حكومت عدل جهانى از راه فطرت چگونه قابل تبیین است ؟

ایمان به حتمیت ظهور منجى عالم در فكر عموم انسان هان وجود دارد ، منشاء این فكر یك رشته اصول قوى و متین است كه از سرشت و فطرت اصیل انسانى سرچشمه گرفته است ؛ زیرا بشر فطرتا طالب رسیدن به كمال در تمام زمینه هاى مربوط به خود است و او مى داند كه این كمال ، تنها در سایه حكومت عدل توحیدى تحقق مى یابد.

شهید صدر رحمة الله علیه مى فرماید:

(( اعتقاد به مهدى علیه السلام تنها نشانه ى یك باور اسلامى با رنگ خاص دینى نیست ، بلكه افزون بر آن ، عنوانى است بر خواسته ها و آرزوهاى همه ى انسان ها با كیش ها و مذاهب گوناگون ، و نیز بازده الهام فطرى مردم است كه با همه ى اختلاف هایشان در عقیده و مذهب دریافته اند كه براى انسانیت در روى زمین روز موعودى خواهد بود كه با فرارسیدن آن ، هدف نهایى و مقصد بزرگ رسالت هاى آسمانى تحقق مى یابد ... ))

برهان فطرت را با بیان هاى مختلف مى توان تبیین نمود:
بیان اول
الف : انسان در درون خود میل به حكومت عدل جهانى توحیدى را احساس میكند.
ب : این حكومت باید موجود شود؛ زیرا میل و كشش درونى از امور ذات الاضافه است كه بدون مضاف الیه مكان پذیر نیست .
ج : مصداق كامل آن حكومت حضرت مهدى علیه السلام است .
نتیجه : حكومت عدل جهانى ضرورت دارد.
بیان دوم
الف : انسان با قطع امید از وضعیت موجود جهان احساس نوعى امید به حكومتى برتر دارد.
ب : وجود چنین امیدى دلیل بر تحقق آن در عالم خواهد بود.
نتیجه : حكومت عدل جهانى ضرورت دارد.
بیان سوم
الف : انسان فطرتا از ظلم متنفر است .
ب : انسان آنچه را كه از او متنفر است طبیعتا نابودى آن را خوش دارد.
ج : بشر ، خود به تنهایى قادر بر این عمل نیست .
نتیجه : برپایى حكومتى كه در آن اثرى از ظلم نباشد ضرورت دارد.

6 : آیا عدالت خواهى فطرى است؟

در بین صاحب نظران بحث است كه آیا میل به عدالت با قطع نظر از منافع شخصى انسان ، فطرى است و در نهاد انسان وجود دارد یا خیر؟

اسلام معتقد است كه در نهاد بشر عدالت خواهى وجود دارد ، گر چه منافعش را نیز تامین نكند.

اگر بشر خوب تربیت شود به جایى میرسد كه خودش واقعا عدالت خواه میشود. براى اثبات این مطلب مى توانیم مواردى را عرضه كنیم كه افرادى عادل و عدالت خواه بوده اند در حالى كه منافعشان هم ایجاب نمى كرده است ولى عدالت ، ایده و هدف و آرزویشان بوده است ، بلكه عدالت را در حد یك محبوب دوست داشته اند و خودشان را فداى راه عدالت كرده اند.

در مقابل ، اكثر فیلسوفان اروپا معتقدند كه در نهاد بشر چنین قوه و نیرویى اساسا وجود ندارد ، و همین فكر است كه دنیا را به آتش جنگ سوق داده و میدهد. آنان معتقدند كه عدالت اختراع مردان زبون است ؛ زیرا مردان ضعیف و زبون وقتى در مقابل افراد قوى قرار گرفتند چون زور نداشتند با آنها مبارزه كنند كلمه عدالت را اختراع كردند كه عدالت خوب است و انسان باید عدل باشد.

و دلیلش هم این است كه همین شخص ‍ طرفدار عدالت اگر خودش زورمند شود همان كارى را خواهد كرد كه آن زورمند سابق میكرد.

(( نیچه )) ، فیلسوف معروف آلمانى مى نویسد:

(( چقدر زیاد اتفاق افتاده كه من خندیده ام وقتى دیده ام ضعفا دم از عدالت و عدالت خواهى میزنند.

نگاه مى كنم مى بینم اینها كه مى گویند عدالت ، چون چنگال ندارند.

مى گویم : اى بیچاره ! تو اگر چنگال مى داشتى هرگز چنین حرفى را نمى زدى )) .

این گروه خود نیز بر دو دسته اند:

یك دسته مى گوید:

عدالت را به عنوان یك آرزو نباید به دنبالش رفت : بلكه باید به دنبال قوت و نیرو رفت .

و گروهى دیگر معتقدند كه به دنبال عدالت باید رفت از آن جهت كه منافع فرد در آن است نه از جهت مطلوبیت ذاتى آن .

برتراند راسل فكرش چنین است .

ولى از همه این اقوال كه بگذریم هنگامى كه به فطرت خود باز مى گردیم در مى یابیم كه موضوع عدالت خواهى از امور فطرى بشر است .

فطرى بودن عدالت خواهى را از چند راه مى توان به اثبات رسانید:
1- درون كاوى و مطالعه حالات روانى ؛ زیرا گرایشهاى فطرى از نهاد روح و جان انسان سرچشمه گرفته و از پدیده هاى روانى اوست .
2- رجوع به آراى روان شناسان كه به فعالیت هاى روانى و رفتارهایى كه نمودار آنها است مى پردازد.

سلام

ممنون...بحث خیلی خوب و جالبیه.....فقط زیاد بود من تا شماره3 خوندم:)....

خب تا همینجا كه خوندم...میگه تا وقتی خودتو قوی نكردی نرو سراغ شبهات....بعد اونوقت یكی میاد ازمون میپرسه چی كنیم ؟...بگیم نمیدونم؟..بعضیا میگن اینطوری مسلمونی؟....

تابعد درپناه حق

سلام.
از صدرای گرامی ممنون.
عـــــــــالی بود.

7 : آیا از راه براهین فلسفى مى توان ضرورت حكومت عدل جهانى را به اثبات رساند؟

فلاسفه اسلامى (( قسر دائم )) و (( قسر اكثرى )) را در عالم طبیعت محال و امرى نشدنى مى دانند.

مقصود از (( قسر دائم )) آن است كه حقیقتى از حقایق هستى در دوره ى روزگارش از خواسته طبیعى خود محروم باشد.

مثلا آتش هیچ گاه حرارت نداشته باشد یا در جهان نیرویى باشد كه از آغاز پیدایش آتش ‍ تا هنگامى كه آتش در جهان وجود دارد از حرارت آتش جلوگیرى كند. این امرى محال است ، كه در فلسفه به اثبات رسیده است .

مقصود از (( قسر اكثرى )) آن است كه طبیعت در اكثر دوره عمرش از اقتضاى ذاتى خود محروم باشد این را هم فلاسفه محال مى دانند.

این نظریه فلسفى كه به شكل قانون در جهان هستى جارى است به ما مى گوید كه روزگار ظلم و جور در بشر سپرى خواهد شد و به جاى آن روزگار عدل و داد خواهد آمد.

این نظریه فلسفى مى گوید: قسر انسانیَّت در عمر او محال است ، چنان كه در بیشتر عمر او نیز محال خواهد بود.

پس روزگارى خواهد آمد كه روزگار انسانیَّت باشد.

و به یقین روزى خواهد آمد كه بشر از اسارت و بردگى حیوان صفتان رهایى یابد و در سایه مهر انسانها زیست كند و زندگى داشته باشد.