تبیان، دستیار زندگی

«کهکشان» به مجموعه ستارگان، گاز و غبار گفته می شود که با نیروی جاذبه کنار هم نگاه داشته شده اند.

کوچک ترین کهکشان ها دارای عرضی برابر با چند صد سال نوری، شامل حدود یکصد هزار میلیارد سال ستاره هستند.

بزرگ ترین کهکشان ها تا ۳میلیون سال نوری عرض دارند و شامل بیش از هزارمیلیارد ستاره هستند.در مورد تکامل کهکشان ها اطلاعات قطعی کمی در دست است.

تنها مطلب مورد اطمینان این است که کهکشان ها میلیاردها سال پیش به شکل توده ای از ابرهای گازی و غباری بوجود آمده اند.

● کهکشان نامنظم
«کهکشان های نامنظم» هیچ شکل یا ساختار منظمی ندارند. آن ها دارای جرم بیشتری از کهکشان های دیگر هستند و بیشتر ستاره های موجود در آن ها دارای طول عمر کم و درخشان می باشند. با وجود اینکه بسیاری از کهکشان های نامنظم دربرگیرنده نواحی تابان گازی هستند که ستاره ها در آن ها شکل می گیرند، بیشتر گاز میان ستاره ای کهکشان ها بایستی متراکم شوند تا ستاره های جدیدی بوجود آورند. حدود ۵درصد از هزار کهکشان درخشان را کهکشان های نامنظم تشکیل می دهند. این در حالیست که یک چهارم کهکشان های شناخته شده نیز کهکشان های نامنظم هستند.

● کهکشان های مارپیچی
«کهکشان های مارپیچی» دارای بازوهایی هستند که شکلی مارپیچی در اطراف برآمدگی مرکزی یا هسته، قرصی ایجاد می کنند که چرخش هسته با چرخش بازوهای آن همراه می شود. جوان ترین ستاره های کهکشان های مارپیچی در بازوهای کم توده یافت می شوند و ستاره های کهن اکثرا در هسته متراکم قرار دارند. کهن ترین ستاره ها در هاله های کروی پراکنده قرار دارند و اطراف قرص کهکشانی را فراگرفته اند. بازوهای مذکور همچنین دارای غبار و گاز فراوانی هستند که منجر به تشکیل ستاره های جدید می شود.

● کهکشان مارپیچی میله ای
یک «کهکشان مارپیچی میله ای»، دارای یک هسته برآمدگی مرکزی کشیده شده و میله ای شکل است. همزمان با چرخش هسته اینطور به نظر می رسد که در هر سوی هسته یک بازو نیز می چرخد. برخی ستاره شناسان عقیده دارند کهکشان راه شیری نیز یک کهکشان مارپیچی میله ای است. شکل کهکشان های مارپیچی و کهکشان های مارپیچی میله ای متغیر است. از کهکشان های با برآمدگی های مرکزی بزرگ با بازوهای نه چندان بهم پیوسته تا کهکشان های با برآمدگی های مرکزی کوچک و بازوهای آزاد. گرچه کهکشان های مارپیچی و مارپیچی میله ای پیش از این به عنوان دو نوع کهکشان متفاوت طبقه بندی می شدند، ولی امروزه ستاره شناسان آن ها را مشابه می دانند

● کهکشان های بیضوی
«کهکشان های بیضوی» از نظر شکل،بیضی گون تا شکل کروی متغیر هستند و اشکالی مابین این دو نیز یافت می شوند. برخلاف کهکشان های دیگر که نوری آبی از ستاره های فروزان و کم عمر منعکس می کنند، کهکشان های بیضوی زردرنگ بنظر می رسند. علت این امر توقف شکل گیری ستارگان در این کهکشان ها می باشد که در نتیجه تقریبا تمام نور آن ها از ستاره های غول سرخ که دارای طول عمر زیادی هستند تامین می شود.

● کهکشان های فعال و غیرعادی
از تمام کهکشان ها میزان معینی تشعشع الکترومغناطیسی ساطع می شود. برخی کهکشان ها به طرز غیرعادی، مقادیر زیادی تشعشع تابش می کنند. این کهکشان ها، «کهکشان های فعال» نامیده می شوند. انرژی آن ها از منبعی با جرم بسیار زیاد اما به هم فشرده که در مرکز کهکشان فعال قرار دارد تامین می شود. انرژی اغلب به صورت اشعه ایکس، موج رادیویی و همچنین نور است و میزان انرژی آزاد شده به قدری زیاد است که نمی توان تصور کرد ستاره ها آن را به وجود آورده باشند. ستاره شناسان بر این عقیده اند که تنها جسمی که قادر است این مقدار انرژی را آزاد کند یک حفره سیاه فوق العاده پرجرم است. بنابراین، علت اینکه برخی کهکشان ها از جمله کهکشان خودمان انرژی نسبتا کمی آزاد می کنند این است که حفره سیاه مرکزی کوچکی را در میان گرفته اند.

سلام ققنوس عزیز

و ممنون از ایجاد این تاپیک. خوب شد اینکار رو کردی. من میخواستم شروعش کنم اما هی وقت نکردم. چه خوب که شما شروع کردی.

اگه اجازه بدی منم یه خورده مطلب میزارم واسه تکمیلش. با اجازه.

دسته بندی هابل برای کهکشانها:

1- کهکشانهای بیضوی

2-کهکشانهای مارپیچی (مارپیچی و مارپیچی میله ای)

3-کهکشانهای نا منظم

4-کهکشانهای ویژه (دسته بندی جدید که دو نوع دارد)

کهکشانهای بیضوی:

شکلشون کاملا بیضوی هست. و ساختار بسیار آرامی دارن. ستاره سازی در این کهکشانها میلیاردها ساله که متوقف شده، عملا مناطق غباری یعنی سحابیها که محل تشکیل ستارگان هستند در این کهکشانها وجود نداره. رنگشون مایل به قرمزه و میشه از رنگشون هم فهمید که ستارگان تشکیل دهندشون پیرن چون ستارگان جوان به رنگ آبی هستن. در رده بندی هابل کهکشانهای بیضوی به هشت دسته تقسیم میشن: E0,E1,E2,E3,E4,E5,E6,E7 ، که هرچه شکل کهکشانهای بیضوی از دایره دورتر بشه عدد همراه E بزرگتر میشه.

یک زیر رده بسیار مهم از کهکشانهای بیضوی غول CD یا ابر غولن، این کهکشانهای ابرغول بزرگترین اجرام عالم هستن که قطرشون گاهاً تا چند مگا پارسک هم میرسه. یعنی فراتر از فاضله راه شیری تا آندرومدا، احتمالاً این کهکشانها نتیجه برخورد کهکشانها به یکدیگر و تشکیل ساختار ابر غولی هستن.

ادامه دارد......

سلام
خواهش میکنم
خوشحال میشم شما هم مطالبتونو بزارین.

ممنون از هر دو دوست......منتظر ادامه هستیم.

2- کهکشانهای مارپیچی:

کهکشانهای مارپیچی(معمولی)

خصیصه اصلی این کهکشانها مرکز نورانی و بازوهای مارپیچی پرستاره هست. این کهکشانها عموماً دو یا چند بازو دارن، کاملاً پهن هستن و فقط نواحی مرکزی آنها اندکی برآمدگی داره. بر اساس مشاهدات، علت این پهن شدگی احتمالاً چرخش سریع کهکشان می باشد. سرعت چرخش این کهکشانها در حدود 200 تا 300 km/s هست، که چرخش در مناطق بیرونی کهکشانها به مراتب سریعتره.

ساختار کهکشانهای مارپیچی:

1) مؤلفه بیضیوار=[که همان هسته و مرکز اونه و خصوصیاتش بسیار شبیه کهکشانهای بیضویه]---> تراکم ماده بسیار بیشتر از بازوهاست. ستارگان  پیرتر در آن واقع شده اند 

2) مؤلفه مسطح=[که همان بازوها هستن]-----> بیشتر کهکشانهای مارپیچی دو بازو دارن. ستارگان درون بازو ستارگان جوان به همراه ذرات گاز و غبار هستن. پس میشه نتیجه گرفت که ستارگان در بازوها ایجاد میشن.

عمر کهکشانهای مارپیچی در حدود 10 میلیارد ساله در حالیکه ستارگان بازوها چند میلیون سال بیشتر عمر ندارن.

طبق عکسی که می بینید هابل کهکشانهای مارپیچی رو به چهار دسته تقسیم کرده: S0,Sa,Sb,Sc 

S0: کهکشانهای شامل دو مؤلفه مسطح و بیضیوار و فاقد بازوهای مارپیچی که بسیار شبیه کهکشانهای بیضوی هستن.

سپس بعد از این دسته، کهکشانها با توجه به پیچ خوردگی دسته بندی میشن. یعنی Sa دارای پیچ خوردگی بسیار زیاد بازوهاست و این نوع دارای هستۀ پرجرم و پر تراکم وقابلیت تفکیک کمتر بازوها هستن و به همین صورت هرچه به سمت Sc پیش میریم هسته ها کم جرمتر و کم تراکمتر و بازوها باز تر و بارزتر می شن. {*نکته: بین این رده بندی رده بندی کوچکتری هم وجود داره. مثال: Sa  (Sab, Sac)  Sb}

نمونه ای از کهکشان مارپیچی:

کهکشان فرفره با نام مسیه M101 

کهکشانهای مارپیچی میله ای:

این کهکشانها بسیار کمیابن و مشخصه آنها وجود یک میله ست که مارپیچها نیز از این میله سرچشمه می گیرند. رده بندی این کهکشانها نیز مانند کهکشانهای مارپیچی ست. که در تصویر به نامهای  SBa, SBb, SBc نشان داده شده. علت وجود میله ها هنوز مشخص نیست.

نمونه ای از کهکشان مارپیچی میله ای:

کهکشان مارپیچی میله ای NGC 6217. واقع در در صورت فلکی دب اصغر

* ضمیمه:

{کوچکترین کهکشانها که به کهکشانها کوتوله شهرت دارند تنها 300ps قطر دارن(هر ps یا پارسک معادل 3.26 سال نوری است) در حالیکه بزرگترین آنها که کهکشانهای ابر غول هستن تا 30000ps و یا حتی 2 میلیون پارسک نیز قطر دارن.}

ادامه دارد.....

ققنوس عزیز
یه پیشنهاد، به نظرم اسم تاپیک رو عوض کنی بهتر باشه. چون می خوایم جنبه آموزشی داشته باشه گمونم شبیه دانشنامه های جناب مهدوی باید بزاریمش. البته اگه جناب مهدوی اجازه بدن. شمام اسمشو یه چیزی تو همین مایه ها بزار. چطوره؟