تبیان، دستیار زندگی

بسم الله الرحمن الرحیم

نظام هستى و قوانین حاكم بر آن، از ریزترین موجودات تا بزرگترین آن ها، از نظمى شگفت انگیز حكایت مى كند. اگر نگاهى دقیق به اطراف خود بیندازیم و پدیده هاى هستى را با دیده دقت بنگریم، در مى یابیم كه دست پر مهر پروردگار چه قدر زیبا و منظم هر چیز را در جاى خویش نهاده است .

کلاس اخلاق 2: "نظم و انضباط"

هفته ی دوم ماه مبارک رمضان

سی ام مرداد تا پنجم شهریور 1389

سلام عرض می كنم خدمت همه ی حاضران در كلاس

ان شا الله هفته ی جاری را در كنار هم خواهیم بود و تلاش خواهیم كرد تا نظم را یاد بگیریم و در كارهای زندگی مان به آن عمل كنیم.

و اما قبل از هر چیز یك سری نكات را باید خدمتتان عرض كنم:

* مطالب عرضه شده در كلاس بر اساس كتاب نظم و انضباط خواهد بود كه در مركز پژوهش های اسلامی صدا و سیما گروه معارف و با همكارى حجج اسلام، آقایان عبدالله بنیادى، فاضل عرفانى، مهراب صادق نیا و جناب عرب پور تألیف شده است.

* روال كار به این صورت خواهد بود كه هر روز چكیده ای از بخش های كتاب مذكور را در این تاپیك ارسال خواهم كرد.

و كارهایی كه شما می توانید انجام دهید:

* هر روز یك زمان مشخص را به این كلاس اختصاص دهید مثلا هر روز نیم ساعت در ساعت فلان.

* مثال هایی عملی از نظم بزرگان در زندگیشان را ارسال نمایید.

* هر جا كه سوالی به ذهنتان رسید مطرح كنید (همه می تونند به سوالات مطرح شده پاسخ دهند).

* اگر مطلب جالب دیگری در مورد نظم داشتید، ارسال نمایید.

لغت شناسان، نظم را به معناى آراستگى، هماهنگى، پیوستگى ترتیب زمانى یا عددى یا مكانى، رشته مروارید، میزان كردن، قاعده قانون ،... دانسته اند؛ انضباط نیز در لغت، به معناى استوار شدن، نگاه داشتن، رعایت قوانین و مقررات و نیز وفاى به نظم است. كلمه هایى مانند صف، حد و حدود، تدبیر، اقتصاد و میانه روى و اتقان، بیان كننده جلوه هاى نظمند.

برخى، درباره انضباط بر آن رفته اند كه انضباط، راهنمایى تمایلات و غرایز فطرى به سوى هدفى ویژه است. انضباط، قانون زندگى است و از گذر آن، فعالیت ها و رفتارها در ضابطه اى خاص در مى آید و هر كس در مى یابد كه چه گونه باید زندگى كند و چه گونه از اوقات خود به گونه شایسته بهره جوید.

لزوم نظم و انضباط

از آن جا كه انسان موجودى با گرایش هایى گوناگون است و این گرایش ها در جامعه بشرى در تصادم و ناسازگارى اند، آن چه مى تواند انسان را از این تنش نجات بخشد، وفادارى و عمل به قانون و ارج نهادن به حقوق دیگران است. پیشواى پارسایان، حضرت على (ع ) مى فرماید: برترین ادب آن است كه انسان بر حد خویش بایستد و از اندازه خود فراتر نرود.

جلوه هاى نظم

هر چند نظم، در ظاهر و برون انسان، جلوه گر است، اما ریشه در دل و جان او دارد. روح آشفته و ناسامان، ظاهر را نیز بى سامان مى كند و روح آراسته و فكر منسجم، سخن و رفتار و زندگى را سامان مى بخشد. انسجام ظاهرى هركس، ریشه در انسجام درونى او دارد.
نظم، گاهى در فكر است؛ یعنى، رشته افكار پریشان نیست و به این سو و آن سو پراكنده نمى شود، و زمانى این نظم، در تنظیم وقت و برنامه ریزى براى استفاده بهینه از فرصت ها و جلوه گیرى از هدر رفتن اوقات به كار مى رود و ثمره آن نیز مجال یافتن براى كارهایى است كه در ذهن مى پرورانیم و آرزوى انجام دادنش را داریم، و گاهى نظم در معلومات، یافته ها، یادداشت ها، مطالعه ها، در كتاب و دفتر و اتاق درس و محیط كار و فضاى آموزشى و مكان زندگى و... به یارى مان مى آید.

پریشانى و آشفتگى فكرى، بى نظمى در زندگى را پدید مى آورد، و نداشتن نظم در زندگى، فكر و روح را پریشان و آشفته مى سازد. هر دو به هم وابسته اند و تاثیرى متقابل در یكدیگر دارند. نظم، فقط سر وقت آمدن و سر وقت رفتن نیست. نظم، تنها مرتب بودن یقه پیراهن و اتوى شلوار و بند كفش نیست. نظم هم فكر را در بر مى گیرد. هم عمل را، و هم به درون مربوط مى شود و هم به برون .

طاعات و عبادات همگی قبول درگاه حق

تا بعد

اهمیت نظم

جـهـان مـادّى جهانى ، منظم و مرتّب است و هیچ موجودى بدون حساب و بیهوده آفریده نشده است و انـسـان نـیز چون یكى از پدیده هاى این جهان است ، طبیعى است كه نظم و ترتیب را در زندگى خویش مراعات كند. به گفته روانشناسان :
((احـتـیـاج بـه نـظـم و تـرتـیـب ، جـزء احـتـیـاجـات اسـاسـى روانـى مـحـسـوب مـى گردد، رنگ و شـكـل خـاصـّى بـه زنـدگـى مى دهد. افراد میل دارند زندگى فردى و جمعى خود را تحت نظم و قاعده مشخصّى درآورند.))
نـگـاهـى گـذرا بـه حـجـم زیـاد كـتـابـهـاى قـوانـیـن و مـقـررات و بودجه هاى هنگفتى كه صرف قـانـونـگـذارى و تـنـظـیـم آنـهـا مـى شـود و اهـمـیـّتـى كـه هـمـه مـلل جـهان به آن مى دهند، ضرورت و لزوم نظم فردى و اجتماعى را در زندگى بشر آشكار مى سـازد. تـجربه نیز نشان داده است كه فرد یا اجتماعى كه برنامه ریزى دقیق و حساب شده اى داشـتـه از زنـدگـى بـهتر و پیشرفته برخوردار بوده است و همواره افراد بى نظم از رسیدن به اهداف خود باز مانده اند.
اسـلام به عنوان دینى جهانى و جامع ، بر برنامه ریزى در زندگى فردى و اجتماعى پیروان خویش تاءكید دارد و از آنها خواسته تمام كارهاى خود از كوچكترین حركت فردى تا بزرگترین تـصـمـیم اجتماعى را طبق قانون و به صورت منظم انجام دهند و از بى برنامگى بپرهیزند چرا كه تمام احكام ، مقرّرات ، واجبات ، مستحبات ، محرمات ، مكروهات و ... در این راستا بوده و همه یك بـرنـامـه دقـیـق و مـنـظـم بـراى مـسلمانان است كه از آغاز تا پایان زندگى ، آنان را تحت نظم خاصى قرار دهد.
توجه به اوقات نماز، زمان پرداخت خمس و زكات ، روزه ، تقسیم ارث ، حجّ و ظرافت و دقتى كه در تـمـام قـوانین اسلام و در تمام ابعاد آن بكار رفته ، روشن مى سازد كه خواست الهى آن است كـه هـمه امور انسانها با نظم و برنامه انجام گیرد. حتى اسلام براى شیوه خوابیدن ، كمیّت و كیفیت خوراك ، پوشاك ، راه رفتن و وارد شدن در اماكن مختلف و... برنامه دارد.
در دنیاى كنونى نیز حركت قطارها، هواپیماها، ساعات كار ادارات و كارخانجات و ... با دقیقه و ثـانـیـه سـنـجـیـده مـى شود و با ورود كامپیوتر در عرصه زندگى ، نظم و ترتیب دقیق تر و بهتر انجام مى گیرد.
مـى تـوان گـفـت مـنـظـم زنـدگـى كـردن جزء ضروریات زندگى امروز بشر شده و مورد پسند عـقـل و دیـن اسـت و اگـر بخواهیم خود را از دایره نظم كه امروزه همه جامعه را تا حدّ زیادى فرا گرفته و احاطه كرده خارج كنیم ، با مشكلات زیادى روبرو مى شویم.

به نام خدا
سلام
من حضور خودم را در این جلسه اعلام میکنم
خیلی خوبه موضوع جلسه نظم هست
واین کلاس هم داره به نظم خاصی اداره میشه
تشکر میکنم ...استفاده کردیم استاد
موفق باشید

با سلام

Nasymezayanderood عزیز، مطلب بسیار خوبی بود، ممنونم. با ما همراه باشید.

Goolha گرامی، ممنونم از اینکه حضور دارید، منتظر مطالب خوب شما هستم.

خوب، درس رو با مطرح کردن آثار و فواید نظم ادامه می دهیم.

آثار و فواید نظم

آدمى، در مسیر تكامل است و براى رسیدن به كمال، باید در پرتو عقل، از كوتاه ترین راه بهره جوید تا به هدف خویش دست یابد. در این مسیر، نظم و انضباط كوتاه ترین و بى خطرترین راه است؛ زیرا نظم همردیف ارزش هاى والاى اسلامى، و راز و رمز كامیابى انسان هاى بزرگ و راه غلبه بر سختى هاست و عامل تامین نیازهاى مادى و معنوى و دست یابى سریع به اهداف و صرف جویى در وقت و استفاده بهینه از این گوهر طلایى و محكم كارى و استحكام عمل و مراعات حقوق انسان ها است. انسان منظم و منضبط، زودتر به هدف مى رسد و از نشاط و تحركى بیش تر برخوردار است و اسوه دیگران است و برنامه ریزى بهترى خواهد داشت و پیشرفت كار خود را احساس مى كند و آینده نگر و دوراندیش است .

اینك، برخى از آثار و فواید نظم و انضباط را بر مى شماریم :

محكم كارى

از میوه هاى شیرین درخت نظم و انضباط، محكم كارى است. كسى كه منظم و منضبط است، كارهایش را به گونه اى انجام مى دهد كه استوار و پایدار باشد. چنین كسى، از سستى و سهل انگارى در كار بیزار است .

پیشواى گرامى اسلام (ص ) در سخنى نورانى مى فرماید:
ان الله تعالى یحب اذا عمل احدكم عملا ان یتقنه؛
بدرستى كه خداوند دوست دارد وقتى یكى از شما كارى را انجام مى دهد، آن را محكم و استوار كند.

احترام به حقوق دیگران

از دیگر فواید نظم، احترام به حقوق دیگران است. در پرتو نظم است كه حقوق افراد مراعات مى شود. درس نظم و انضباط در خانه حضرت امیر (ع) با نظارت رسول خدا (ص) گواهى است بر ارزشى كه اسلام بر نظم در امور مى نهد. در این خانه نورانى، چنان در این باره دقت مى شد كه در كوچك ترین موارد نظم را مراعات مى كردند. امام على (ع) نقل كرده است كه روزى پیغمبر اكرم (ص ) در خانه ما استراحت مى كرد. حسن، آب خواست. رسول خدا (ص ) برخاسته، قدرى شیر دوشید و در ظرفى كرد و به دست حسن داد. حسین، از جاى خویش برخاست تا كاسه شیر را از دست حسن بگیرد، اما پیغمبر اكرم (ص ) او را از این كار باز داشت و نگذاشت كه شیر را از حسن بگیرد. حضرت زهرا (ع) كه این ماجرا را تماشا مى كرد، گفت: یا رسول الله ! گویا، حسن را بیش تر دوست مى داری! پاسخ داد: چنین نیست! حسن، زودتر از حسین آب خواسته و باید حقش را ارج نهیم.