وقتی دوستی پرسید مازندرانی لهجه است یا زبان شروع کردم به نوشتن این مطلب:
امروز می خواهم این مسئله را از دیدگاه دانش زبان شناسی بررسی کنم. آیا واقعا مازندرانی یک گویش است؟ اصلا گویش چیست؟ در زبانشناسی زبان هایی که از نظر دستوری و واژه گان به یکدیگر شباهت دارند در یک گروه قرار می گیرند. یکی از این گروهها گروه زبانهای ایرانی است که خود عضو یک شاخه بزرگتر از زبانها به نام هندواروپایی است. زبانهای ایرانی به دو گروه شرقی و غربی تقسیم می شوند. گروه شرقی به دو گروه شمال شرقی وجنوب غربی و گروه غربی به شمال غربی و جنوب غربی تقسیم می شوند. من برای آشنایی بیشتر شما با تمام زبانهای ایرانی آنها را در زیر آورده ام:
 |
گروه شرقی:
گروه شمال شرقی:
یغتایی در جنوب تاجیکستان (رسمی در دره یغتاب)، اوستی در اوستیای شمالی و جنوبی
گروه جنوب شرقی:
پشتو( زبان رسمی افغانستان)، منجی، آرموری،یدغه و زبان های پامیری که همگی زبانهایی محلی در افغانستان هستند.
گروه غربی:
گروه شمال غربی:
مازندرانی، گیلکی،کردی، سمنانی، تالشی،بلوچی،زازاکی( در جنوب شرقی ترکیه)، سیوندی در روستای سیوند استان فارس که از این میان تنها کردی و بلوچی زبانهایی رسمی است.
گروه جنوب غربی:
فارسی (رسمی در ایران و افغانستان و تاجیکستان)، لری، بختیاری، بشاگردی در( بخش بشاگرد استان هرمزگان)،کمزاری (در جزیره لارک ، روستای کمزار و بندر الخسب عمان) ، لاری( در شهرستان لارستان استان فارس) و تاتی که در جمهوری آذربایجان توسط 50 هزار نفر صحبت می شود.
البته من در این فهرست زبانهای باستانی و میانه را نیاورده ام.
این تقسیم بندی را من خود انجام نداده ام بلکه زبان شناسانی که بر روی زبانهای ایرانی کار کرده اند به وجود آورده اند و نتیجه یک تحقیق علمی است. همانطور که می بینید مازندرانی، کردی، گیلکی و بلوچی که گویش هایی از زبان فارسی شناخته می شوند اصلا با این زبان هم خانواده نیستند.
اصلا برویم سراغ گویش و ببینیم معنایش چیست؟ گویش در تقسیم بندی زبانها بالاتر از لهجه است و مثلا مازندرانی هم چند گویش دارد. گویش خود شامل چند لهجه است.
خوب حالا برویم سراغ آنهایی که می گویند مازندرانی یک گویش است. گیریم که مازندرانی و گیلکی و حتی کردی گویش باشند آن وقت آن زبانی که امروزه در ایران رسمی است لابد باید یک گویش از فارسی باشد. اسم این گویش چیست؟ اینکه مازندرانی شباهت های بسیار زیادی به فارسی دارد دلیل بر این نیست که گویشی است از فارسی. اول اینکه به خاطر ایرانی بودن هر دو زبان طبیعی است که باید بین آنها شباهت هایی باشد. دوم آنکه فارسی بر تمام زبان هایی که در بالا ذکر شد تاثیر گذاشته است (به جز اوستی).
در ضمن زبان تبری (مازرونی) با گیلکی(رشتی) تفاوتهایی دارد ولی ما به اشباه این دو را اشتباه می‌گیریم. بیایید به اشتباهمان پایان دهیم.
