تبیان، دستیار زندگی

مشاهیر گذشته:

برخی از مشاهیر عطاآباد:

1-میرزا عطاءا...خان: میرزاعطاءا...خان فرزند برومند میرزا مهدی خان استر آبادی بوده که در معماری،شعر وحکمت فردی متبحربوده است ،زحمات و عمارتهای متعدد وی بوده که مردم را به آن می دارد به افتخار وی نام شاه نظر را به عطاآباد تغییر دهند.

2-حکیم باشی: ایشان پزشک مخصوص ظل السلطان حاکم اصفهان بوده و در طرحهای عمرانی بزرگی در سطح استان و مناطق اطراف نقش کلیدی داشته است.

3-ملاقاضی عطاآبادی: از فوت ایشان حدود 250 سال می گذرد .قضاوتهای دقیق و صریح ایشان بسیاری از افراد را از مناطق دور و نزدیک به عطاآباد جذب می کرده است.

4-میرزا عبدالکریم خان: ایشان از ندیمان مظفرالدین شاه بوده و در مشاورت و نصایح حکیمانه در دربار شهرتی خاص داشته است. علم همراه با حلم وی، او را به سوی مدارج بالا سوق داد.

5-میرزا جان: از جنگاوران و دلاور مردان معروف در زمان سلسله زندیه به شمار می رفته است که در بعضی کتب تاریخی منجمله تاریخ زند نوشته احمد علی شمس آبادی ،به فنون رزمی خاص وی اشاره و مورد ستایش قرار گرفته است.

6-سید محمد امین الحسینی: ایشان یکی از عرفا و علماء بزرگ عطاآباد بوده که برای اولین بار در عطاآباد کرسی علم را دایر می کند به دلیل رهنمودهای وی و هدایت گری مردم به سوی کارهای نیک از سوی وی، از سوی علماء وقت به ایشان" سید الهادی" ملقب می گردد.

7-سید کمال الحسینی: سید کامل فرزند سید محمد امین الحسینی از شاعران نکته پرداز عطا آباد به شمار می رفته است . ایشان در وصف پدرشان چنین سروده اند:

سحاب کرم، کاشف سّر غیب
به حق در ظرایف بلاشک و ریب

به معنی و صورت ز نسل رسول
به خلق نکو خالی از نقص وعیب

همچنین وی تاریخ فوت پدرش را چنین آورده است:

ثلاث عشر بود ز اول ربیع
سوم روز نوروز با فرّ و زیب

8-حاجی آقا جان: ایشان از شخصیت های برجسته به شمار می رفته اند که در سال 1235 هجری شمسی در عطا آباد وفات نموده اند . ذکر شده است که ایشان در عین ثروت بسیار ، مردی بسیار متواضع و بخشنده بوده اند و در سالهای خشکسالی و قحطی شدید با بذل اموال خود ، کمک بزرگی به مردم عطا آباد و مخصوصاً مستضعفین نموده اند.

9-حاج محمد علی کریمی پور (حاج مشهد): زنده یاد حاج مشهد ، از بزرگ مردان و سخت کوشان دیار عطاآباد بوده اند که توانسته اند با شروع از بضاعت کم به موفقیتهای بزرگی در زندگیشان نائل آیند و زمینه اشتغال تعداد زیادی از مردم عطا آباد را فراهم آورند . لازم به ذکر است در حال حاضر نیز فرزندان گرامی مرحوم حاج مشهد مخصوصاً آقای علیرضا کریمی پور منشاء خیر و برکات فراوانی برای اهالی می باشند.

10-حاج میرزا عباسعلی انصاری پور: مدرس قرآن ، ذاکر اهل بیت و چهره برجسته مذهبی عطا آباد در طی قرن اخیر به شمار می روند ، مرحوم میرزا عباسعلی انصاری پور در طول عمر پر خیر و برکت خود فعالیتهای علمی و اجرائی زیادی را در عطا آباد به ثمر نشاندند.

11-شهید قدمعلی صادقی: از فرماندهان دلاور دوران هشت سال دفاع مقدس، از ایشان به عنوان یکی از فرماندهان غیور استان اصفهان در جنگ تحمیلی نام برده می شود.

12-مرحوم سید ابوالحسن سجادی: سید ابو الحسن سجادی فرزند حاج میرزا تقی، سالهای متمادی در عطا آباد و شهرهای اطراف به عنوان امام جماعت و مبلّغ مذهبی به ارشاد مردم می پرداخته اند. مزار ایشان در تخت فولاد اصفهان می باشد.

میرزا مهدی استرآبادی

میرزا مهدی استرآبادی مردی ادیب و نویسنده ای بسیار توانا بودکه پس از تصرف اصفهان به دست نادر شاه به خدمت نادر رسید و مشمول تفقد و لطف او قرار گرفت، و به سمت وزیرالممالک وی منصوب گردید. حاصل ملازمت هجده ساله او با نادر ( 1160 – 1142 ه . ق ) خدمات ارزنده ایست که به تاریخ مماکت ایران ارائه کرده است. میرزا مهدی خان بعد از به قتل رسیدن نادر به استان اصفهان آمد و در جنوب اصفهان در ملکی که در زمان نادر شاه به او هدیه شده بود رفت و در آنجا به عمران قلعه موجود پرداخت، که پس از مرگ وی توسط فرزندش عطاالله خان ادامه یافت و لذا به قریه « عطا آباد » ملقب شد. از این قلعه هم اکنون فقط چاه آن موسوم به چاه قلعه باقی مانده است که مورد احترام مردم اهالی است. میرزا مهدی خان در اواخر عمر خود سفری به نجف اشرف داشت و پس از بازگشت دراثر بیماری در روستای عطاآباد درگذشت و همانجا به خاک سپرده شد.

میرزا مهدی خان در زمینه تاریخ نگاری در ایران از جمله نویسندگان صاحب سبک است، تا جائیکه در عصر خود تاریخ نگاری را حیاتی تازه بخشید و تاریخ نگاران بعد از او به نحوی از او تأثیر پذیرفته اند و شیوه او را در پیش گرفته اند. « دره نادره » و « جهانگشای نادری » از تألیفات وی است که نمایانگر دوره تاریخی افشاریه است. میرزا مهدی خان در جهانگشای نادری می گوید: « غرض از نوشتن این اوراق این است که بر عالمیان روشن شود که ایران چگونه ایران و ممالک به چه قسم ویران بود و آن حضرت مهارگونه با عزمی متین و استوار ویرانی ها را درست کرد و گل های این گلشن افسرده را که از هجوم بیگانه لگدکوب حوادث زمانه بود به چه آب و رنگ رساندند.»

میرزا مهدی خان در ادبیات نیز استادی متبحر بود، کتب « منشآت »، « مجموعه اشعار » و کتاب « لغت سنگلاخ » ار آثار بسیار زیبا و نغز این حکیم فرزانه به شمار می روند.

شخصیت منحصر به فرد و با اهمیت میرزا مهدی خان تا جایی نویسندگان خارجی را تحت تأثیر قرار داده است که اقدام به شایعه سازی و مبالغه کرده اند. به طور نمونه یان ریپکا نویسنده آلمانی تاریخ ادبیات ایران، او را فیزیکدان و پزشک می داند و ژان کوره، میرزا مهدی خان را مبتکر روش آموزشی سمعی – بصری و استاد سوادآموز نادرشاه می خواند. البته ناگفته نماند که اطلاق عنوان « حکیم » به وی بدون علت نبوده چرا که وی علاوه بر هنرنمایی در زمینه های مختلف شعر، خط، آشنایی کامل با زبان ترکی و عربی، با اقتباس از معماری اروپایی سبکهای معماری جالبی در ایران ارائه نموده است.

در میان آثار میرزا مهدی خان صرفنظر از جنبه های تاریخی ، در حیطه زبان شناسی، فرهنگ لغت سنگلاخ که مشتمل بر 5965 واژه است از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دکتر صفا معتقد است : « کتاب برای آگاهی از زبان ترکی به همان میزان ارزش دارد که برهان قاطع برای زبان فارسی » . این کتاب همانگونه که میرزا مهدی خان در آغاز کتاب تصریح نموده، به واسطه صعوبت کلام آن را سنگلاخ به معنای جای سنگی نامیده است. این کتاب علاوه بر اهمیت زبان شناسی ترکی که در نوع خود دارد، دایره المعارفی از علوم مختلف نیز می باشد و اکثر لغات ترکی علاوه بر معنای فارسی ، معنای عربی، هندی، عثمانی و یونانی نیز دارند. نسخه موجود در کتابخانه ملی به خط نستعلیق شامل 730 برگ در 16 سطر ( 230 ×140 ) و سرفصل ها با مرکب قرمز موجود می باشد. نسخه عمومی و قابل دسترسی با مقدمه انگلیسی و چاپ عکس متن سنگلاخ در آدرس زیر موجود می باشد:

Sanglax by Muhammad Mahdi xan.Fagsimile text.Introduction and indices by G.clauson.E.J.W.Gibb (1960)

میرزا محمد مهدی بن نصیر استرآبادی مرد شوخ طبع و لطیف الاخلاق و در عین حال بسیار دوراندیش و نوآور بوده و همواره در دستگیری از مظلومان و مستضعفان سعی و همت می نموده است. به گونه ای که گفته اند : تنها کسی که به شهادت تاریخ در دستگاه حاکمه آن روز فسادناپذیر بود میرزا مهدی خان بود. در کتاب نادرنامه آمده است : میرزا هرگاه از گرفتاریها فرصتی می یافت به سوی کتاب می شتافت و لحظه ای از کسب علم و دانش غافل نبود، چنانکه در کلیه امور متبحر و دانشمند بود. او مصداق شعر زیبای سعدی است که :

سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز
مرده آن است که نامش به نکویی نبرند