نرم افزار ننویسیم!
وضعیت تولید نرمافزار در ایران اسفبار است. اما اصلا فكر نكنید كه این اوضاع ناراحت كننده به دلیل نبود دانش كافی یا برنامهنویسان باتجربه است، نه! موفقیت دانشجویان و دانشآموزان ایرانی در مسابقات جهانی مرتبط با این مساله، خلاف این نظر را اثبات میكند. موضوع فقط و فقط مربوط به مدیریت و اوضاع فرهنگی كشور است.
هر برنامهنویسی كه تنها چند گامی بیش از مبتدیان پیش رفته باشد، بهخوبی میداند كه طراحی و برنامهنویسی تكتك ابزارهای نرمافزارهای بزرگی چون فتوشاپ یا بسته آفیس كاری چندان دشوار نیست؛ بهگونهای كه در ارایه تمرین در دانشگاهها و مدارس سطح متوسط كشور، برنامهنویسی ابزارهای چنین بستههایی به دانشجویان و دانشآموزان، كاری عادی بهشمار میآید. تنها چیزی كه موجب میشود كه چنین نرمافزارهایی در كشورهایی مانند كشور ما رخ ندهد، اما در برخی از دیگر از نقاط جهان مانند ایالات متحده، ژاپن، چین و كشورهای اروپایی، تولیدی روزافزون و پردرآمد بهشمار آید، همان دو عامل بالا است.
گردآوری چند صد ابزار كوچك در نرمافزاری مانند ورد مایكروسافت، آن هم با كمترین اختلال و تعارض میان آنها، بیش از هنر برنامهنویسی، به دانش مدیریت نیاز دارد و تنها شركتهایی بزرگ مانند مایكروسافت، سان، ادوب، مكرومدیا و ... كه سالها مدیریت درست و اصولی در كشورهای خود را تجربه كردهاند و با آن بار آمدهاند، از پس این كار بر میآیند.
در كشور ما كه اصولا شكلگیری چنین شركتهایی، بهویژه اگر خصوصی باشند، با مشكل همراه است و در صورت تاسیس و موفقیت نیز پس از چندی، بهدلایل بسیار، اختلاف نظر و زیادهخواهی بنیانگذاران آشكار و شركت تعطیل، ورشكسته یا تجزیه میشود. تازه اگر شركتی هم بتواند ساختار مدیریتی و فنی خود را با یك گروه كارآزموده شكل دهد و از پس مشكلات برآید و دچار اختلافات داخلی نشود، به چاهی بزرگتر فرو میافتد كه بهسبب اوضاع فرهنگی- اجتماعی كشور پدید آمده و بیرون آمدن از آن به هزار ترفند نیاز دارد.
این مشكل بزرگ، عدم رعایت قانون حقوق مولف (كپیرایت) در كشور، آن هم بهطور گسترده، آشكار است. تا جایی كه میتوان گفت نسبت نرمافزارهایی كه بهطور قانونی در كشور توسط كاربران خریداری میشود، به نرمافزارهای بهاصطلاح قفلشكسته، تقریبا هیچ است و این مساله برای شكستن كمر هر گروه تولیدكننده نرمافزار كفایت میكند. در كشور ما حتی بسیاری از برنامهنویسان و تحصیلكردگان دانش كامپیوتر هم از اینكه نرمافزار قفلشكسته استفاده میكنند، خوشنودند و از آنكه مبلغی را بابت خرید نرمافزار هزینه كنند، میپرهیزند، غافل از آنكه با دست خود، ریشه صنعت تولید نرمافزار كشور را میزنند؛ كه البته شاید بتوان ریشه بخشی از این معضل را بر گردن مشكلات اقتصادی آحاد جامعه بگذاریم، اما بیگمان مساله اصلی، فرهنگی است.
روشن است كه در چنین شرایطی نباید امید چندانی به تولید نرمافزارهای كلان داشته باشیم، تنها باید امیدوار باشیم كه همین نرمافزارهای كوچك و اغلب محلی، تولید شوند تا موتور تولید نرمافزار گرم بماند؛ بلكه یك روزی با ترمیم مدیریت و اوضاع فرهنگی- اجتماعی كشور، شاهد طراحی و تولید نرمافزارهای بزرگ با كاربری جهانی باشیم.
نویسنده: امیرشهاب شاهمیری